Yr Hen Iaith (Lefel A) - Marwnad Owain ab Urien - podcast episode cover

Yr Hen Iaith (Lefel A) - Marwnad Owain ab Urien

Apr 17, 202517 min
--:--
--:--
Listen in podcast apps:
Metacast
Spotify
Youtube
RSS

Summary

Mae'r bennod hon o Yr Hen Iaith yn archwilio 'Marwnad Owain ab Urien' gan Taliesin, gan drafod y traddodiad o fawl mewn marwnadau a'r cyd-destun Cristnogol. Mae'r athrawon yn dadansoddi themâu arwriaeth, haelioni, a gweddi yn y gerdd, gan dynnu sylw at arwyddocâd hanesyddol a llenyddol Owain.

Episode description

Edrychwn yn y bennod hon ar un arall o gerddi Taliesin. Roedd y traddodiad mawl yn cynnwys canu clodydd i arweinwyr a fu farw, a dyma a gawn yn y gerdd bwerus hon. Nodwn fod ‘Marwnad Owain’ yn cyfeirio at y fuddugoliaeth sy’n cael ei dathlu yn y gerdd ‘Gwaith Argoed Llwyfain’; teimlir bod campau go iawn dyn go iawn yn cael eu coffáu yma. Yn ogystal â’i allu milwrol, mae’r bardd yn canmol haelioni Owain. Ac wrth graffu ar y geiriau sy’n agor ac yn cloi’r gerdd, pwysleisiwn ei bod hi’n perthyn i gyd-destun cwbl Gristnogol a bod y farwnad hon yn cyfuno mawl gyda gweddi. ** ‘Elegy for Owain son of Urien’ In this episode we look at another of Taliesin’s poems. The praise tradition including paying tribute to dead leaders, and that’s what we have in this powerful poem. We note that this elegy for Owain refers to the victory celebrated in another of Taliesin’s poems, ‘The Battle of Argoed Llwyfain’; there is a sense that the real feats of a real man are being commemorated here. In addition to his military ability, the bard praises Owain’s generosity. And while considering the words which open and close the poem, we stress that it belongs to an entirely Christian context and that this elegy combines praise with prayer. Cyflwynwyd gan: Yr Athro Jerry Hunter a'r Athro Richard Wyn Jones Cynhyrchwyd gan: Richard Martin Cerddoriaeth: 'Might Have Done' gan The Molenes Deunydd perthnasol: - Adnoddau CBAC wedi’u paratoi gan yr Athro Marged Haycock: https://resource.download.wjec.co.uk/vtc/2018-19/int18-19_1-4/_cym/uned02/03-marwnad-owain.html https://resource.download.wjec.co.uk/vtc/2009-10/welsh/a-cymraeg/hengerdd/Taliesin/2%20Marwnad%20Owain%20ab%20Urien/MARWNAD%20OWAIN%20AB%20URIEN%20Nodiadau%20geiriau.docx

Transcript

أغنطف رع Helo samai, Jerry Hunter dwi. A Richard Wyn Jones dwi. A da chi'n gwrando ar gyfres arbennig o bodlediad yrheniaeth. Bodlediad lle mae'r Americanwr yma o Cincinnati. o haio yn ceisio addysgu rhywfaint argymro o benmynydd yn nes môn yn luna cyfoeth llenyddiaeth i iaith ei hun. Ac yn y gyfres arbennig yma, yn Llyfgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth, un o'r llefydd gorau yng Nghymru yn fy marn i, a da ni'n trafod y syllabus.

Lefel A rhagom bod o ddefnydd i rai o na chi. Felly, Jerry, be'n ni mynd i wneud y tro yma? Rwan, da ni am drafod un arall o gerddi taliesyn. a talies yn y bardd hwnnw o'r hen ogledd da pan oedd mam iaith y Gymraeg y fyrffoneg yn cael ei siarad yn neu'r elban ac ogledd Lloegr yn y chweched ganrif llyda. Ac y gair dyn ni am ei thrafod heddiw yw mawrnad o wain ab urian gan teulu esun. Felly dyn ni wedi trafod, a benod arall, dyn ni wedi trafod gwaith argoed llwyfain.

yn ennill brwyder yn erbyn yr hein seison, y gelynion. Ac yn bwydo lot o frain. Bwydo lot o frain gyda chyrff y gelynion lle da ac yn trechu fflanddwyn ar wynydd y gelyn lle da. a rhywun mae ywain ei hun dim arw. Dyn ni'n mynd gweld sut, a mae'n bawr rhywun yn edryddo fo. Ac ar ddiwedd gwaith ar goed llwydd me, mae talies yn yn dathlu. Be the goalie AC football, be the goalie AC ar wy'n wyr de y wain a'i dar i'r un ac mae'n deil ar y ddwy wef

Ar maf i flwyddyn nad. Am flwyddyn, bydda fy'n perytoid, bydda fy'n creu nad, hynny'w can o fawl i dathlu i bydd y goliau hynny. Nad. Can o fawl. Wel fyma, dyna ni'n sôn fawrnad. Can o fawl sydd yn... Cyml rhywun sydd wedi marw. Marwnad. Byrthynas o'r math yma o fawl mewn marwnad a'r traddodiad mawl yn gyffredinol. Mae'n arbennig i'r gerdd yma, yn yw, jyst oherwydd bod o wain yn ffigwr arwrol yna. Ie, yn y gino arwinwyrdd wedi'i marw llyda ac ddim yn mynd gwybod am yr amgylchiadau.

Dyn ni gallu dychmygu bod mawrwna'r fel hon hŵrach wedi ei chanu. fel rhan o ddefod yn y cynhebrwng. Yn bosib, mi ydyn nhw'n grisnogion. Ar y dychaf, mae yna weddi i ddiw, y ddiw grisnogol. Oedd yr hyn Sison yn bygandiaid, a'r hyn Frythoniaid, a'r hyn Gymru yn grisnogion. Felly, gell ti dychmygu bod yna rhyw gyddestun crefyddol dwys adeg claddedicaeth neu anglaff, ond dyn ni'n mynd gwybod. Ond eto, dyn ni'n gweld...

yn fras be mae talia sy'n eisiau ni'w bod amdano fo o ran hyn mae'n ddeunig erth. Felly beth am falle da chydig o'r llunetha wedi'n anu i glir o gymaint o ffosib. Ennaid owain a byrian, gobwyllyd ei ren ei raid. Rheged idd a'u cydd tromlas. Nid oedd fas i gywedd aed. Isgell, cerddglud, clodfawr. Esgell gawr, gwelyw awr, llifau.

Na fo, na i ddechrau fyna. Felly, llynais gyntaf ennaid Owain ab Urien. Dyna Sydan Sylw. Mae Owain wedi marw, felly mae o'n poeni am i ennaid. Mae eisiau sicrhau bod yn mynd i'r nefoedd. Felly, yn y gerdd hon yn y fawrwnad, mae'n cynnwys gweddu, mae'n gweddio i geisio sicrhau bod ynaid i frenin i arglwydd yn mynd i'r nefo i dda. Felly, ynaid Owen Abb i'r rhen wedyn, yn y llynas nesaf gobwyllid, fel pwysio. Go bwysio, hynny yw ystyried da, so go bwysed i rhen.

Arglwyd, arglwyd. Dyw, de. Dyw di hynna. Felly byddai i ddyw ystyried neu byddai i ddyw ofalu am ei angen, am ei wraid, am ei angen. Enaid Owen a Byrian a fath e, colon neu dash. Dyna beth mae'n son amdano fo. Enaid Owen. Byddai'n ei ddiw. o vali am y angen ni, y styrriad angen enaid o wain. Felly mae'n gweddio dyna, mae'n gofynu ddiw i gymryd enaid o wain. Dy'r iaith yma'n gyfarwydd, ond mae'r syniad yn gyfarwydd iawn. Mae'n gresnog o iawn. Mae'n gweddus iawn yn ollol.

a wedi'i rheged idd a'i cydd tromlas. Rheged yma'r dirnas yn yr ein ogledd hynda. Ydych chi'n cymbri a'r ffordd yna? Hollol. A ystyr idd yw... Arglwydd, da. Felly fel ei dad o ei flaen, Urien oedd Owen yn arglwydd yn frenin o bosib areolo. Rhegeddd. Felly arglwydd Rhegeddd, ie. a'i cydd, cydd fan da, cydd, y lle mae rhywbeth yn cael ei giddio trom las, trom

a glas. Glas achos mae hynny'n yw glaswellt. Gwair neu fresh yw'r bosibl. Dwi'n meddwl glas fel lliw glaswellt. Y twarchen, twarchen ar i fedd. Felly ti cydd trom lan. Mae wedi cael ei guddio yn ei fedd. Mae'n drwm ac mae'n las. Mae'r las fell y dwarchan ar ei fedd. Dyna'r ddelwedd inna. Nid oedd fas i gywyddaid. Felly nid oedd yn fas, nid oedd yn beth isaw yn de. I... Can i molly antithafo? Go with that. Can i molly antithafo there? Yeah. Er hynna ro neid there. Yeah. Er wedyn iscash.

Kerfglid Clothfaur. Ysgell, mae'n debyg mae'n golygu rhywbeth yn y gall isod, hynny yw i fedd. Y bedd yndde. Ysgell. So bron yn awgrymio bod hwn yn cael ei adrodd i'wch. Iwch i fedd yndde? Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Iwch i fedd. Ben, Beth, yw. Ysgell, yw. Ysgell yn y gall i sod yna. Mae'n gryw iawn. Mae un sydd yn gerf glid, cerf glid, cerf. Y cerf yn gallu golygu cerforiaeth a barfoniaeth.

felly, clodfawr da, cerfglid clodfawr un a oedd. yn enwog mewn cerdd, yn fawr i glod. Felly, mi oedd... Beyrdd ddeltalu esyn yn canu mawl i ywain pan oeddwn fyw. Mae'n canu mawl oedd efo yn y gerdd arall. Hono dyw wedi thrafod, gwaith argoed clwyfen. Mae'n deud armaf nad byddai'n paratoi barddoniaeth o canu mawld o'n flwyddyn gyfa. Felly mae Owen wedi bod yn fawr i glod, yn enwog mewn cerdd, ond rhywun wedi marw felly mae'n isgell, mae'n ygell o dan y ddeuer. A wedyn esgyll gawr, gweilwawr.

Yes, so you have to have a good time. Gweywffyn. Gweywffyn. Ie, a maen nhw'n weywffyn llyfaid, muniog. Dyfodd llyfa, llyfa, yn muniog llyda. Cawr yma yw yfrwydyr llyda, esgyllt i adenydd yfrwydyr o fe. Hedfan trwy'r trwyfais y gâr, y denedd y frwytyr. Fel gweilw ffôn. Gydag gweilw ffôn minio gda. Ie, hollol. A dyn ni'n gweld y gwrthwyneb o'r hyn dyn ni'n gael yn awdla'r gydoddyn. Dyn ni wedi trefod dwy o awdla'r gydoddyn a gyfer sylwbl sleflau hefyd lle yn y gyfres a bennig hon o'r hyniaeth.

Ac yn yr awglau yna, dwi'n cael rhywbeth ddarllen o'r arwr pan o'n fyw y dyn efanc neu dyn caneloed, yn achos y fwy altodd yn ei trafod. Dyn ni'n cael darlun ohono fo'n ddiw, mae'n hardd, mae'r gefn i geffwyl, mae'i arfau yn sgliniog, a wedyn dyn ni'n clywed bod o'n mynd yn fwyd i ffrain. Dyn ni'n dechrau mae Owen wedi marw mae'n i fedd, i sgell, yn i fedd. I'm going to put them down there for the video, for the clip.

i foli gan feyrdd ac yn... Yn yr achos yma, dy'r corff ddim wedi'w falu a'i fwyta ar y faes y gadd. Mae wedi'w fwyta... Mae wedi'w gladdin barchus a mae o'n... cael ei glodfori. A pan oedden ddi, oedden hedfan trwy frwydyr lli fel esgyll gawr yndda. Gan uchethu'r cystedlydd, gan ach eir, gan uchethu'r, gan ach eir. Cystetlydd, rhywun sy'n gallu cystatlu efo fo. Ni cheir rhywun o'r un statws, gan na cheir rhywun o'r un statws. Heb i gymar. I idd, llwyddenydd, llathrae.

Ystodd llathra yw llacha'r disglau. Does neb yn debyg iddo fo, da, hollol. Wedyn, mewn mynd ymlaen am llinell Medelgalon Gefilad. Mit der Welt, was soll ich denn... Adeg cynheu am lladd gwaer. So, Ian, Ian, A ystafell galon yma yw gelinion, felly un sy'n meddy gelinion. Felly plater yn torri trwy gelinion. Medel galon, un un sy'n meddy neu un oed pan oedd yn fyw yn meddy, yn medelig. ymgylunio'n lli. Gyfiled, un sy'n gafael, y ddod o'n gafael, de.

esylltid anian, anian i dad a'i daid. Felly mae'n caml y llunach a mae'n caml i dad a'i daid. Mae'n o gyd bod yn arwinwyr dewr llwyddiannus ynda. Dyn ni wedi trafod y gerdd arall hon o gwaith ar Goed Llwyfan pan mae'n ymladd yn ebyn fflam ddwy'n ar ein sesion ac yn curo nhw ac yn lladd. Fflam ddwyn rhywun, mae'n cyfeirio.

Y frwydr honno, fe ma. Mae'n y gyfeiriau dyma. Pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, laddawdd. Lladdodd. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan laddawdd owain fflam ddwy. Ie, pan Cysgud Lloegr Llydan Nifer.

a lleifer yn ei llygau. En union, felly mi oedd sadd fflam ddwy'n arweinydd Y galinion, da, mae'n fel cysgud. Ymneud o'n i gos. Ymneud o'n fwy nog i cysgau, da. Ond mae chwarae'r cysgud, da, a wedyn cysgud llygyr. Dunion Lloegr, mae Dunion Lloegr yn cysgu a llydan nifer, nifer fawr ohonyn nhw, lot ohonyn nhw, llydan nifer a llyfer golwa.

yn ei lligau. A dwi'n siŵr yn holl o beth mae'n ei'n feddwl. Os ydych chi'n rhywun yn marw, da chi'n meddwl, mae'n lligau'n dywyll, os ydych chi'n ei marw, da. Ond dwi'n siŵr rhai'n gred yma o bosib, dwi'n siŵr a llefer yn ei golau. Dwi'n gweithi siw beth mae hynny'n feddwl, da. Ond mae'n ddelwedd drawiatol yr un fath, dydi. Llawr iawn o ddunion Lloegr yn cysgu. Wedi'n sadd. Wedi'n sadd. Wedi'n rhai ni ffwynt hiach.

Rhaid nad oed yn ffoi ond ychydig oedd hiach yn y rhaid ac wedyn, ie, owain eu cospes yn ffridd. A'i cospodd. Cospodd. Ie. Cospodd. Ie. Cospodd nhw yn fryd am ddwad i ymosod a trio dwyn i tiroedd. Mal cnid. yn dylid defaid. Ie, ac eistir cynnid yw haid y flyddiaid. Ie, haid o'r flyddiad. Felly, o wain o'r cospes yn dryd, mael cynid, yn dylid, yn erlid.

Defaid, felly fel haid o flyddiaid yn erlun defaid. Felly oedd y brythoniaid fel flyddiaid yn erlun. Mae hwnna'n ddelwedd, yn hygoel. Ydy, ydy, ydy. Ydych chi'n gallu dychmygu befsa haid o. Flyddiaid i wneud i ddefaid, staf. Gwyr gwyw i chi amliw seirch, a roddau ferch i eirchiaid. Iwch i Amliw Sirch. Sirch, chyfio, dyn ni'n cael un o awdla'r gydoddyn, mae'n sôn am i i waed, crau i waed o... yn goch i seirch i arfwysg ar ôl fel varwll i te.

Wel fyma, mi oedden pan o'n fyw ac yn harf, un i syrch, un i arfau, arfwysg, amliw. Arfau ymrwyliw. Lliwgar. So ti eto ti'n gweld o ddewon. I weldol, ie. A gwyw oedden ddewon. Ardd, gwyl, addas, i'r rhasol, a roddau fyrch i urchiaid. Myrch ceffwyl a de, ac oedd yn rhoi... Myrch. Yn rhoi cyfle i urchiaid. Pobl oedd yn urchu. Pobl oedd yn gofyn am proddion. Hael i'r union. Mae'r beir yn ei canu maw trwy'r canrifoedd, trwy'r roesau'n canol. Mae'r beir wastad yn...

yn canmol nodwr a fod yn hael achos mae'n noddi'r beyrdd, mae'n rhoi pethau'r beyrdd, ond hefyd mae'n cyfalu gymdeithas. Mae'n ennill. Mewn rhyfawl, mae'n dwy'n gwartheg a chethula ac aer gan y gelyn a mae'n hael yn rhannu'r pethau'n da misgu bobl i hun. A wedyn mae gennym ni cyd as cronau i mal caled. Rhy raned rhageu enaid. Ie, felly e... Ie, a wedyn ma'n dod nôl eitrdiwad. Enaid oain aburriad. E, felly ie, cyd-as cronyma, er iddo i casglu ynghyd, felly oedd oeddi gweithio'n galad.

yn rhafelau'n casglu, ceffula ynghyd ac yn y blaen, ond eto rhir rhamed. Mi oeddwn i rhanu allan, oeddwn casglu pethau, gweithio'n galeri, casglu pethau ynghyd, on eto, i ni rhanu allan y mis pobl eraill. syniad Chris Nogel bod chi'n rhoi i helpu pobl eraill. Ydych chi ddim yn hun anol yndda. A wedyn ie, mae'n gorff yn efo'r un llunel yma. sy'n dechrau'r fawrwnaid yma ennaid o wain a'b Urien, yn fframio'r gerf. Felly dyna mi'n cofio eto. A mae helionio'n reswm i'r arglwydd

I gofio to enaid o aina bera. Mae yna'n gylch. Felly dyn ni'n cael rhyw gipolwg ar gyndys ffas. Hynna fo, sy'n filwrwl iawn, mae'n oes arwro, mae'n canmol arwriaeth y wain a'u allu mewn ryfal, ond hefyd mae'n canmol i heilion ni. A hynny mewn cyddestun Crisnogol wrth weddio. a cheisio gofyn i ddiw fynd a'i ened i fewn yr nefoed. Mae'r cyd-destun crefyddol yn amlwg a ganddraweadol iawn, iawn yn hon. Mae y wir yn doddorol. Mae'r rhywun ym Methypeidio dweud.

Mae pawb yn y cerddi, mae'n arwyr, mae pawb yn olygus, mae pawb yn ddewr. Y cerddiad yn ôl sydd wedi gorwysu. Mae'n diedd mewn marnad beth bynnag trwy'r oes oedd i. Camol rhywydfa. Ti'n mynd dweud oedd Jerry Hunter yn fwy bach cryn tachlid. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim. Gwbeithio ddim.

Ty hwn, ti'n gwbeithio bod chi wedi mwynhau hynny? A di cabydd. Da ni ddiolch agor i'r Llyfgaeth Ganadlaethol am adal ni ddod yma i recordio ar ran i'r tresora. Efo ni, ydym ni'n ddiolchgar iawn i Richard Martin sy'n recordio hyn i gyd. Geri, pwy arall da ni'n ddiolchgar? Wel, dwi wedi gwneud hyn o ran Isgol Gymraeg, Prifysgol Bangor, gyda'r chefnogaeth, Coleg Cymraeg Ceneleithol a'r Llyfrgell Ceneleithol a'r Cybac.

Diolch chi bawb, diolch chi chitha am rhandol, am gwylio'r YouTube os ydych chi'n gwylio'r YouTube. A hefyd, eich chi sy'n adolygu o gyfer holiadau lefel A, pob look gobi sy'n ma'n hyn o fydd i chi, da. A dylai'n dweud bod yna lwythio bonadau eraill o'r hen iaith sydd ddim byd i neud efo syllabus lefel A, felly pan mae'r boendod yma drosodd... Achos, mae'n y gymaint oledyddiaeth Gymraeg wych yn ddech chi'n maent yn crafu'r wyneb gyda'r sylabus lefel 1.

Felly mae eisiau mynd ymlaen i'r studio Cymraeg, mae ne'n gymaint o bethau gwych, hyfeddod. Mae Geri wedi'i dringo i'w bulpyn. Diolch i chi, Amronto. Mae'n byth yn dod lawr o chyfeddod.

This transcript was generated by Metacast using AI and may contain inaccuracies. Learn more about transcripts.
For the best experience, listen in Metacast app for iOS or Android
Open in Metacast