Universiteit van Nijdenland. Ik heb net geplast. En kunnen we die urine nu gebruiken om het land te bemesten? Jazeker. Er zit echt borden vol met prachtige voedingsstoffen. Zonder om die door het toilet te spoelen. Plassen. Met een hoger doel. Daar draait het om bij onderzoeker Kimo van Dijk van de Wageningen University. Hij onderzoekt of we onze urine kunnen inzetten als duurzame en veilige meststof. Als het aan hem ligt, eten we straks frietjes die zijn gegroeid op menselijke urine.
Plaspatat dus. Deze aardappel is dus bemest met onze verwerkte urine. En dat doet hij niet in zijn eentje. In de woongemeenschap waar Kimmo woont, doen ook zijn buren volop hun best. Al mijn buren hebben ook flink lopen zeiken. Niet naar elkaar, maar in de toiletpot. En daarmee is een meststof gemaakt. En hebben we deze aardappen kunnen laten groeien. En nu maken we er heerlijk patat van.
Kimo gebruikt die zelf verzamelde urine niet alleen in wetenschappelijke proeven, maar test het ook gewoon in hun eigen moestuin. Nou en dan gewassen als sla bijvoorbeeld, die kun je dus ook bemesten met urine. Dat is gewoon heerlijk. En dan moet je het uiteraard ook zelf testen. Smaakt goed. Lekker. Grappig misschien, al dat gepraat over poep en over plas. Maar voor Kimo is het een serieuze stap richting een duurzamer landbouwsysteem. Als ze nu... Poppen of plassen.
Op een toilet. Wat er nu gebeurt is dat het dan het rioolwaterstelsel ingaat. Dus het gaat met de rioolbuizen naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. En daar wordt er slip van gemaakt. Dus het wordt ingedikt en de slip wordt dan verbrand. En dat wordt ingedikt. asfalt gebruikt. Dus wordt eigenlijk weggestopt in bijvoorbeeld wegenbouw. Wist jij dat? Dat we over onze eigen uitwerp willen rijden? Nou ja, hoe dan ook, dat is zonde. Want poep en plas zitten behoorlijk voedingsstoffen.
En zo'n voedingsstof legt een flinke reis af. Van de grond. Tot in de play. Als je aardappels teelt op een bodem, dan pak die aardappel voedingsstoffen uit die bodem. Dus dat zijn stekstof, fosfaat, kalium. De voedingsstoffen raken niet kwijt, maar gaan van de bodem naar de aardappel. Die eten we voor een deel. Dat betekent dat het bij ons binnenkomt. Een groot deel komt ook weer naar buiten in de kleine of de grote boodschappen, poepen en plassen.
En dat verbranden we nu, dus dat raken we aan nutriënten kwijt. Dus als je maar de aardappel neemt voedingstoffen op... Als je wil dat de voedingsstoffen weer terug gaan. Dan moet je dus ook onze pop en plas weer terugbrengen. Kimo wil als het ware het kringetje rondmaken en die voedingsstoffen hergebruiken. Daar heeft hij verschillende ideeën voor. Het zou dus heel mooi zijn dat we die voedingsstoffen terug gaan willen. Dat kan uit plas.
Zoals we hier ook doen op het woonproject. Als je rinnen en pop bij elkaar gooit, dan heb je iets wat zwart water wordt genoemd. Dat kan ingestaand worden met vacuuntoiletten bijvoorbeeld. NS-treinen of vliegtuigen bijvoorbeeld. Sommige festivals hebben ze ook inmiddels.
Dat is mooi, dat kan je bijvoorbeeld in een wijk doen. Maar wat we nu hebben is dat we rioolwater hebben en rioolslip. Dus eigenlijk deze plas en poep bij elkaar, maar ook keukenwater van kleine bedrijfjes. Dat komt allemaal samen bij een rioolwaterzuivering. En dat is de slip waar je het ook uit kan terugwinnen. Dus dit komt allemaal van mensen en huishoudens en steden. Maar daarnaast heb je ook nog voedselfabriekken. Bijvoorbeeld voor aardappel, melk, suiker.
Bierproductie. Wat daar gebeurt is dat je aardappels hebt met grond eromheen. En die gaan de fabriek in. Die worden afgewassen en gesneden. En dat komt allemaal samen in het afvalwater. En daar kan je ook hele mooie voedingsstoffen uithalen. Stuk voor stuk waardevolle manieren om de voedingsstoffen terug op het land te krijgen. Maar ze ruiken niet bepaald naar rozen. Die stinken best wel en zijn ook niet super schoon altijd. Dus daar kan je hele mooie producten uit maken.
Dus dat zijn best wel vergelijkbaar producten. Nest schoffen die je ook kan kopen in het tuincentrum. Maar ook die boeren kopen om te doen nesten. korreltjes zijn, grote korrels, poeders of gebruikt worden door of wij zelf als consument of de boeren die natuurlijk
Het klinkt als een interessant experiment. De voedingsstoffen in de bodem aanvullen met menselijke mest. Maar waarom zouden we eigenlijk nieuwe meststoffen nodig hebben? Als we ergens geen probleem mee hebben in Nederland is het een tekort aan mest. Elk jaar importeren we miljoenen kilo's aan kunstmes en de grondstoffen die daarvoor nodig zijn. En kunstmes bevat stikstof, fosfaat, kalium, maar komt ook uit mijnen, dus uit fossiele oorsprong. Of voor stikstof kunstmes gebruiken we...
aardgas om het uit de lucht te trekken. Dat is niet duurzaam, in de zin van dat we er veel energie voor gebruiken, dat er hele grote mijnopeningen zijn in het landschap. Dus daar kunnen we niet mee verder gaan. De andere optie om de bodem aan te vullen is dierlijke mest. Er kan van koeien komen, varkens, kippen. Die poepen heel veel.
Overschot. Extreem veel mest. Of het nou om kunstmest of dierlijke mest gaat. Het grootste probleem is volgens Kimo vooral dat we het van heel ver weghalen. Kijken we bijvoorbeeld naar kunstmest stikstof. Dat wordt gemaakt in Rusland. Als we kijken naar fosfaatertsen die gemijnd worden uit mijnen, dan komt dat voornamelijk uit bijvoorbeeld Marokko. Kaliummijnen, die vind je vooral in Canada.
En bij veevoer, de sojabonen vold, die komen uit Brazilië. Dus die komen uit dit deel. Dus wat je ziet is dat vanuit allerlei hoeken van de wereld er voedingsstoffen meekomen in kunstmest of veevoer. Dat komt allemaal in Nederland. We krijgen meer en meer voedingsstoffen omdat we de hete maar blijven importeren. Alsof je een zandpak hebt waar je de hele tijd steeds meer zand in loopt te scheppen.
Nederland krijgt steeds meer. En andere landen steeds minder. Dus mijnen raken steeds leger. Maar je ziet ook bij veevoerstromen, dat komt uit Brazilië. Daar worden de gronden eigenlijk leeggetrokken qua voedingsstoffen. Tenzij ze het weer vervangen en dan is het dan weer door kunstwaars daar te gebruiken. Dus uiteindelijk komt het uit mijnen. Misschien indirect via Brazilië, VEVO naar Nederland. En hier hebben we veel en daar is potentieel te weinig.
Kimo wil de kringloop daarom zo klein en zo simpel mogelijk houden. Wat we willen is die aardappelen die we telen op onze grond in Nederland. Dat die dus niet afhankelijk is van de import van of kunstmest of veevoer ze maar. Die nutrent die van buiten komen. Want je wil is uiteindelijk dat je aardappel groeit in een kleinere kringloop. Nou dat kan dan komen uit poepplas.
afvalwater of bijvoorbeeld proceswater van de fabrieken. Laten we even een simpele rekensom doen. Iedere Nederlander plast 1 tot 1,5 liter per dag. Stel dat we dat in een ideale situatie allemaal kunnen opvangen. Dan hebben we met 18 miljoen mensen al zo'n 8 miljard liter plas verzameld per jaar. En dat is poep nog niet eens meegerekend.
We plassen en poepen met z'n allen zoveel bij elkaar dat we daarmee de helft van alle stikstofkunstmest kunnen vervangen. En als je kijkt naar de andere voedingsstoffen is het zelfs nog beter. We plassen genoeg kalium en zelfs twee keer zoveel fosfaat. om kunstmest helemaal te vervangen. Geen gek idee dus, maar grappig genoeg... Ook niet helemaal nieuw. Vroeger deden we het altijd al eeuwenlang.
Toen er steden ontstonden, toen zag je dus ook dat daar een hele grote bedrijvigheid in ontstond. Dat je er geld aan kon verdienen. Wat je zag is dat er dan met paard en wagen werd er langs huizen gegaan met tonnetjes, met de nachtmessen maar noemden ze dat. En die werden dan opgehaald. En dat werd dan gebruikt op het land. Op een gegeven moment is Verstedelijking nog verder gegaan. Kreeg je centrale rioolstelsels. Was op zich heel mooi. Kon ook ziektes verminderen. Zoals de pes bijvoorbeeld.
Maar uiteindelijk zijn we onze eigen poep en plas verloren uit het zicht. Het snip is nog wel een tijdje lang in de landbouw gebruikt, om fit tot 1995 in Nederland. Maar daarna zijn we het gewoon 100% gaan verbranden. Het niet meer gebruiken van die slipstromen is goed voor de volksgezondheid. In die zin dat het best wel veel verontreiniging bevat. Maar het is vanuit circulair oven. Duurzaamheid is het eigenlijk niet zo handig.
Maar de laatste 30 jaar heeft de wetenschap niet stilgezeten. Nieuwe technieken maken het steeds beter mogelijk om die verontreiniging eruit te halen. Volgens Kimo is de truc vooral, vang die voedingsstoffen zo snel mogelijk op na de boodschap. Hoe eerder u herinner? uit het afvalwatersysteem haalt, hoe hoger geconcentreerd is en hoe minder frontdrainingen er over de altmeen in zitten. Het liefste dus al in het toiletpot en dan graag de poep apart.
Daarvoor heb je wel een speciaal toilet nodig en laat Kimo er nou net zo eentje hebben in hun woongemeenschap. Dit is een speciaal toilet. Dus de poep en plas wordt echt in de pot zelf gescheiden. Nou, als je dan plast, dan gaat het plas hier zo in. En de plas blijft dan een beetje kleven aan de pot. Het blijft plakken eigenlijk aan porselein. En dan gaat het eigenlijk om het hoekje, omdat het blijft kleven eraan. En daarmee kan je urine apart inzamelen.
Als je dan poopt en plast, dan heb je poep maar op wc papier. Dan komt het gewoon in het normale gat zoals iedereen dat kent. En dan spool je. Dus met het schijnings toilet gaat de urine er maar de ene kant op, apart ingezadeld en de poep met bijvoorbeeld WC de andere kant op en daarmee schijt je. Dat is makkelijker dan als je de urine uit het riool moet halen. Dat is veel vervuilder. Dus bijvoorbeeld ook de schilder om de hoek die net zo'n terpentine erin gooit of rubberdeeltjes van de...
Het regenwater wat op de straten maar ook het riool gaat, dat zijn allemaal extra verontreinigingen die je in principe niet het voedensysteem in wil brengen. Als je kijkt naar urine, dan zitten er heel veel verontreinigingen niet in, maar er is nog wel zeker een kans.
voor medicijnresten, drugs, hormonen, dat soort stoffen die wij echt het werk in ons mond stoppen. En daar moet je goed op letten. Daarom wordt de urine die chemo verzamelt eerst nog verwerkt. De urine komt hier aan bij onze kapschuur. En daar wordt het in de bioreactor gepompt. De bioreactor, een groot grijs vat. Daar zit zo'n 200 liter verdunne urine in. En daar zitten bacteriën in, nitrificerende bacteriën. En die pakken eigenlijk de voedingsstof uit de urine op, onder andere stikstof.
en zet het om naar een andere vorm van stikstof, nitraat. Dat is even technisch, maar er zijn verschillende vormen van stikstof. De bioreactor zorgt ervoor dat de juiste balans van die verschillende vormen in de meststof terechtkomt. Nog eens voor de aardappel.
en het milieu. Naast dat we het stikstof omzetten, is het ook mogelijk om hiermee medicijnresten af te breken. In bioreactifat, daar wordt beluchting, vindt daar plaats, en het is ook redelijk zuur. Deel van die medicijnresten worden afgebroken. Dat gaat dan uiteindelijk het filtering Het filtersysteem, dat is stap 2. Dat werkt onder elektrische spanning en als een filter laat het sommige stoffen wel door en andere niet.
De urine uit de BL-reactor wordt er continu doorheen gepompt. Dat gaat de hele tijd door. Als er een soort hardtest van de hele tijd aan het pompen is, En dan uiteindelijk zorgt het voor dat de mineralen, zoals stexofosfaat, dat er...
uit de oorspronkelijke vloeistof komen van de weerreactor en uiteindelijk in het eindproduct komen. En alleen maar de kleine moleculen, kleine deeltjes, die gaan er doorheen. De langere, zoals bijvoorbeeld medicijnresten, die blijven eigenlijk achter in het restproduct. Uiteindelijk hou je een mooie, schone, geconcentreerde meststof over. Die, ook niet onbelangrijk, niet meer stinkt. Nee, je mag wel even proberen. Ja, ik ben wel benieuwd.
En zelfs als het een jaar heeft gestaan, dan stinkt het ook niet. Dan moet je met dierlijke mens bijvoorbeeld niet proberen. Het is fijn dat het niet meer stinkt, maar nu moeten de plantjes er natuurlijk ook nog goed op groeien. Dat heeft Kimo getest. Niet alleen in zijn eigen moestuin, maar ook met een grote veldproef in Lelystad. In de vuilproef hebben we met aardappels gewerkt. Fritaardappelen, hele grote knollen.
Hier heeft hij de mestproducten van verschillende stromen, dus urine, poep, rielwater, fabriekswater, getest. We hebben dus heel veel meststoffen geprobeerd. Per product hebben we vier velden van ongeveer 180 vierkante meter. Die hebben we bemest met die producten. En dan kijk je hoe goed de aardappels het doen, hoeveel stikstof ze hebben opgenomen en hoe groot de aardappels zijn bijvoorbeeld.
Die scoren vergelijkt Kimo dan met kunstmest. Dus daarvan weten we hoe het goed doet. Dus kan je zeggen, nou dan doet de meststof het. Even goed of beter of slechter. En die urine, die doet het hartstikke goed. Die heeft 25% beter gescoord dan de kunstmest. Het zijn ook grote mooie aardappels, weinig uitval. Heerlijk patatkar ervan maken.
Nou, smullen. Maar het gaat nog wel een tijdje duren voordat we allemaal van die plasmatat kunnen genieten. Uiteindelijk zou het het allermooist zijn, een soort droomscenario dat je naar decentrale sanitatie gaat. Dus scheiden aan de bron. Plas apart, zwart water apart. Als je kijkt naar het railstelsel, een enorme investering die hebben gedaan. Dan gaan we natuurlijk niet in één dag uit alle steden slopen. Dat kan überhaupt niet.
Wat je daarvoor nodig hebt is een transitie. Je moet ergens beginnen. Dus net als met elektrisch rijden, met een laadpaal en een elektrische auto. Beiden moet je stimuleren en moet uiteindelijk van de grond komen. Dat geldt ook voor...
Circulaire sanitatie zou ik het even noemen, met poep en plas bijvoorbeeld apart inzamelen. Het is belangrijk dat dat uiteindelijk... gesimuleerd wordt en dat je dus bij nieuwe wijken die je maakt, flatgebouwen die je renoveert, kantoorpanden die je neerzet, dat je daar zorgt Dat de plas en poep apart worden ingezameld. En dan ook verwerkt wordt tot mooie meststoffen. Dankjewel Kimo. En wie weet krijg je...
De pot schaft straks wel een heel andere betekenis. Dankjewel voor het luisteren en tot de volgende.