Die kracht, die oerkracht van de traditie van vrijmetselarij, die is wel een fundament. Ook voor Stichting Ritus en Tempelbouw.
Symbolisch gezien proberen we een soort van lichtbaken te zijn in het maar zo unieke landschap.
Welkom bij de dertigste aflevering van De Vrijmetselaars Podcast. In deze podcast interview ik elke aflevering een vrijmetselaar of een persoon gelinkt aan de vrijmetselarij. Samen met jou de luisteraar antwoorden te vinden op vragen over de vrijmetselarij. Op deze manier hoop ik een helder beeld te scheppen wat de vrijmetselarij is. En wat het niet is. Voordat we verder gaan met mijn gasten wil ik graag een nieuwe
rubriek introduceren. Namelijk Ingekomen Stukken. Ik krijg vaak mailtjes of berichten via Instagram of Facebook Messenger en dat vind ik altijd heel leuk. Daar ben ik altijd heel blij mee. Maar nu lijkt het me eigenlijk ook wel leuk om deze berichten in de podcast te gaan behandelen, want anders lees alleen ik ze. En soms is het voor de ander ook wel interessant om te horen. Dus vandaar delen die rubriek
Ingekomen Stukken. Het is de dertigste aflevering, dus dat is misschien ook wel een mooi moment om even weer de dingen opnieuw aan te pakken. Wat jullie misschien wel weten, dat is als je contact met me op wil nemen, dan kan dat via de sociale media, zoals dus Instagram of Facebook Messenger of via mijn mailadres. Maar sinds kort kan dat ook via het linkje achter dat rode brieven
busje in de show notes. En misschien dat niet iedereen weet wat de shownotes zijn, maar de shownotes zijn eigenlijk de beschrijvingen uh die bij een podcast aflevering hoort. Of in mijn geval zet ik er vaak linkjes neer van wat er in de podcast aflevering behandeld wordt. En helemaal bovenaan die beschrijving staat een rood brievenbusje en achter dat bievenbusje een linkje. En als je op dat linkje klikt, dan ga je eigenlijk naar alle berichten
van je telefoon. Dan kan je me op die manier een uh bericht sturen. Uhm, ik kan deze berichten niet beantwoorden. Tenminste ik kan niet terug berichten want die berichten die komen anoniem binnen dus daar staat wel een soort ja gebieds code bij. Maar ik kan niet. Ik krijg niet jouw telefoonnummer waardoor ik kan terug berichten. Dus het is anoniem, maar het lijkt me dan wel leuk om die berichten te
behandelen in de podcast. Dus als je me dan een bericht gestuurd via dat linkje achter dat rode brievenbusje, dan antwoord ik in de podcast. In deze rubriek dus de Ingekomen Stukken. Voor deze week heb ik twee ingekomen stukken van luisteraars. De eerste is van Eelco uit Zierikzee. Die stuurde me een mailtje. Hoi Sander, even een klein berichtje om je te laten weten dat ik altijd met plezier naar de podcast luister. Ik ben er op gestuit toen ik op zoek was naar wat meer info over
de vrijmetselarij. Ik heb inmiddels al je afleveringen geluisterd en het heeft me geholpen de keuze te maken aan te kloppen bij een loge in mijn woonplaats. Inmiddels ben ik begonnen aan de toelatingsprocedure. Het luisteren naar de podcast gaf me al veel informatie en hielp me een beetje wennen aan het maçonnieke taalgebruik met een smiley erachter. Dank je wel en ik blijf je volgen. Hartelijke groet, Eelco. Nou Eelco, ik heb je stiekem ook al een mailtje
teruggestuurd. Maar inderdaad, dit is een beetje waarom ik die podcast begonnen ben eigenlijk. Om mensen een beetje kennis te laten maken die geïnteresseerd zijn aan de vrijmetselarij. En daarbij wil ik ook niet zeggen dat ik alle waarheid in pacht heb of dat alles wat ik zeg dat het juist is. Absoluut niet. Maar het is meer dat mensen die geïnteresseerd zijn die dan toch een beetje in aanraking kunnen komen met de vrijmetselarij. En inderdaad.
Het maçonnieke taalgebruik horen ze al een beetje en het is eigenlijk het het onbekende bekendmaken mailde ik ook naar hem. En daardoor voelt het al wat vertrouwder. En nou ja, dan kan je in een gesprek met de desbetreffende loge altijd nog kijken of het echt wat voor je is. Maar mensen die de stappen willen maken of zitten te twijfelen of ze de stap willen maken, dan is dit gewoon een ja een goeie bron van informatievoorziening zonder dat je meteen met een loge moet bellen of wat misschien
spannend is of wat niet. Maar dan is het een hele passieve manier om toch wat info te krijgen. Het tweede ingekomen stuk is van Rob uit Turnhout Waarde broeder Sande. Wederom genoten van jouw laatste podcast. Top! Vraagje: heeft de Orde van Vrije Weefsters ook een website? Groetjes aan Rob uit Turnhout. Ja en Rob dat dat is
een beetje ik. Ze hebben een site maar waar ik achtergekomen ben is dat die site bij mij althans niet werkt op mijn laptop, maar wel op mijn telefoon Als ik op mijn laptop de site in type en ik zal m zo noemen, dan komt er iets te staan als in van uit het land waar je nu zit heb je geen toegang tot de site en als ik het uh met mijn telefoon doe dan uh kan ik wel direct toe. De website is in elk geval www.vinculumverum.org. Dus vinculum verum gewoon aan elkaar. .Org Vinculum.
Verum dat is eigenlijk Latijns voor: de ware verbinding. Dus mocht ie op je pc of op je laptop niet openen, check dan even of t lukt via je telefoon. En als het ook niet lukt, ja, dat wordt wel lastig. Ik heb in de show notes weer een linkje staan naar in elk geval de wikipedia van de vrije weefsters en daar staat onderaan ook een link naar deze website, dus daar kan je m nog eens nalezen.
Maar ik heb de shownotes ge update en deze link erbij gezet, maar ja dan hoop ik dat ie dat ie het bij jou doet in elk geval. Nou, dit waren eigenlijk alle Ingekomen Stukken. Dan gaan we nu door naar mijn gasten van vandaag. In deze aflevering heb ik twee gasten in de studio. Ze zitten hier namens de Stichting Ritus en Tempelbouw. Dat zijn de Peter, de voorzitter van de stichting en Diederik. En volgens mij ben jij algemeen bestuurslid. Welkom heren!
Dank je wel.
Superleuk dat jullie de zijn! Heel fijn! Ja
Ja.
ik zei het net al tegen jullie, maar Stichting Ritus en Tempelbouw is al heel vaak in de podcast voorbijgekomen. Daar staan al v. Het lijkt het me ook helemaal terecht dat jullie hier nu zelf zitten, want jullie zijn vaak genoemd. Maar nu mag je het verhaal vanuit jezelf doen. Maar ik ben altijd heel erg benieuwd naar de vraag hoe zijn jullie bij de vrijmetselarij in aanraking gekomen? Peter, wil jij beginnen? Hoe ben jij met de
Ja
vrijmetselarij
zeker.
in aanraking gekomen?
Dank je wel dat ik hier ook vandaag bij jou aanwezig mogen zijn. We hebben inderdaad in de vorige podcast een stichting vaak voorbij horen komen. Dus leuk dat die er zijn. Ik ben ja, eigenlijk al m'n hele leven zoekende naar de waaromvraag van het leven. Ik kom uit een gezin, mijn vader was huisarts en ik kon ook meehelpen de praktijk bij de mensen ziek en werden mensen beter. Ja, soms gingen ze ook dood. Ja, maar waar gaan ze heen? En ja, ik heb altijd heel
lang getwijfeld. Ik weet dat ik dus in 2000 al keek op websites van loges van de vrijmetselarij en dat trok enorm aan de de verhalen, de beeldspraken die d'r in zat. En ja, ik durf eigenlijk die stap nog niet te zetten, want t was best onbekend wat daar allemaal is. Totdat ik in 2010 een goeie vriend van mij, die ik echt al jaren ken, het woord vrijmetselarij liet vallen. Hij zegt wat vrijmetselarij is.
Vind jij dat interessant? Maar dan moet je eens een keer met mij mee naar de loge in Bilthoven, want
Meen je niet
ik ben vrijmetselaar. Je hebt me echt hè. We kenden elkaar al vijftien jaar en zeggen je ik hoor nu pas dat jij vrijmetselaar bent. Ja, zegt ie, en hij zette de boekenkast en hij liet alle boeken zien van van, van wie vrijmetselarij en ik het waren, weet je wel. Dus ik ben toen meegegaan naar een een informatiebijeenkomst bij een loge in Bilthoven. Ik woon zelf het midden van t land, dus dat was ook niet zo heel ver
weg voor mij. En Ik maak eigelijk kennis met een hele warme groep mannen die met elkaar in gesprek gingen over het waarom van het leven en
Cool
de rol van de loge
Ja.
en wat vrijmetselarij kan zijn. En ik? Ja, ik wist gewoon dit moet, daar ga ik heen.
Wat gaaf.
Ja, en ik heb daar ook niet heel lang over nagedacht, want ze zijn of niet. Je kunt ook andere loges bezoeken. Jeetje, ik zeg ja, weet je, ik voel me hier zo warm, welkom en zo thuis. De sfeer was goed. Dus ik heb gezegd ik klop aan.
Wat cool!
Ja.
Ja, en heb je t later met die vriend nog gehad over van waarom die dat nooit verteld heeft of wat daar dan achter schuilt. Dat je dat dan na zoveel jaar
Ja, dat dacht ik.
achter kwam?
Ja, dat was ook geen opzet of zo van hem, maar we hebben eigenlijk nooit over gehad.
Nee
Nee dus. Dat kwam gewoon niet ter sprake. En het was ook niet voor hem iets waarmee hij te koop loopt, dus dan is het gewoon niet het gesprek wat we gevoerd hebben. En het moest op dat moment gewoon zo zijn
gaaf.
dat dat daar gebeurde. Ja, iets anders kan ik er niet van maken.
Ja, wat cool! Wat leuk
ook wel cool
na zoveel
Ja.
tijd is dat je dan elkaar eindelijk.
Ja, ja.
Op een andere manier leert kennen.
Ja,
En zijn jullie nu allebei nog in dezelfde loge?
ja.
Is hij nu ook broeders van elkaar?
Ja zeker, we zijn er broeders en nog steeds goeie vrienden van mekaar dus dat is uh geen enkel probleem. En inderdaad uh hij is ook nog steeds lid van de loge. Ja
Leuk.
ja
Wat goed!
ja.
He en Diederik, hoe is dat bij jou destijds zo gekomen?
Ja, dat bij mij ja.Ik heb natuurlijk een hele andere voorgeschiedenis. In het begin ik kom ik uit de landbouw en ik heb ook landbouw gestudeerd en als kind was ik een dromer. Ik uh was in de natuur, ik zat als polder uh jongetje zat ik in de sloot te peuren om te kijken wat daar allemaal in zat. En ik kwam ook nog wel met een nat pak thuis zeg maar kreeg ik op m'n donder. Nou, wat heb je nou weer gedaan? Ja, met sloot gevallen, Wat doe je daar dan?
Ja ja. Dus ik ben meer een dromer en totdat ik op een gegeven moment toch wel ging puberen enzovoort en daarna serieus landbouw gaan studeren. Maar het werd tropisch landbouw.
Oh,
Dus ik heb eigenlijk me hele carriere heb ik in het buitenland gezeten en aan de vrijmetselarij daar dacht ik niet eens over na. Ik wist het bestond ja wie weet het niet. Je hebt er van gehoord, maar ik had daar verder geen idee over. Totdat ik dan in Alkmaar kwam te wonen, een aantal jaren geleden, jaar of tien geleden. En ik daar ook regelmatig een uh Belgische kroeg bezocht. ook om om kennis te maken met mensen enzovoort. En ik had op een gegeven moment een een drinken broertje zeg maar. En
die zei Willem. En die zei tegen me van ja moet je mee, ik moet zo weg want ik heb zo'n loge. Ik zeg heb jij loge? Wat is dat dan? Hij zegt Ja ik ben bij de vrijmetselarij. Ik zeg Ho, heb je dat hier? Hij zegt die jij Jos. Zeven, zeven deuren verderop. Je loopt er altijd langs.
Wat goed!
Oh nou ik zal wel opletten. En nou, zo is t balletje gaan rollen. Ik zeg maar hoe doe ik dat dan? Hij zegt Nou, kom een keer langs, we hebben koffieochtenden, koffieochtenden. We hebben v Open open comparitie. We hebben. We hebben van alles om mensen duidelijk te maken waar we mee bezig zijn. En zo is t balletje gaan rollen. En ik heb me toen inderdaad aangemeld en nou de rest is geschiedenis.
Wat goed zeg!
Ja, en zo ben ik dus bij de vrijmetselarij gekomen. Willem is overigens nog steeds een hele goeie broeder van me.
Leuk!
En nou we zijn minder drinkebroer geworden, zeg maar maar waar liggen we de lusten? Graag een biertje
Ja.
en, dat doen we dan ook vaak. Wat we dat noemen in de zevende van de graad H. Dus na afloop blijven we vlak nog wel hangen en dan hebben we het over, nou ja, de dingen des levens, dat is, dat zijn de onderwerpen van de zevende graad zeg maar. de de minder minder. Zij gaan de minder formele zaken die
Ja.
We bespreken.
Wat leuk dat je ben eigenlijk vanuit vanuit de kroeg via de vrijmetselarij en dan kom je toch uiteindelijk ook in de zevende graad? Ja ook wel een soort kudde gevoel dus.
Je moet niet vergeten dat de hele oude vrijmetselarij is ons verteld. Het werd gedaan in herbergen, in kroegen enzovoort.
Ja ja
Voordat er überhaupt loges uh ontstonden. Dus wat dat betreft althans de gebouwen. Dat is.
Ja precies ja ja, ja al het goed. Wat ontzettend leuk dat dat op die manier gegaan is.
K Uh ik. Ja, k vond dat. Ik vond t. En ik merk ook wel, want zo'n vraag komt wel vaker langs en dan heeft iedereen zo z'n eigen geschiedenis. Maar ik ben niet de enige hoor die via de kroeg is binnengeraakt.
Al het grut. Ja, ja, ja en nee. Dat is dat ik vannacht om half. Is dat specifiek iets Belgisch of is dat
Ja, Belgisch zou ook kunnen. Dat misschien, maar dat zou onze Belgische broeders moeten.
Ja da da. Ja ja.
Daar komt natuurlijk ook wel veel over de vloer, maar dat
Mm
gaat misschien zo nog even over hebben. Maar, ik denk wel dat t dat dat t geen unieke situatie is, alhoewel die wel persoonlijk is natuurlijk.
Ja ja het is de eerste keer dat ik hem hoor maar ik vind het heel heel mooi dat dat daar zo snel gaat. En die zijn dus allebei werkzaam voor Ritus en tempelbouw. Voorzitter en en bestuurslid. Laten we eerst eens heel algemeen beginnen en ik vraag dit aan Peter wat, wat is ritus en tempelbouw of waar staat ritus en tempelbouw voor?
Ja ja. Ja ja. Stichting Ritus en Tempelbouw is ook een stichting die al overigens in een lang verleden kent en de voorgangers zijn daarvan al opgericht. In rond 1900 n door broeders die de wens hadden om studie te doen naar rituelen en studie te doen naar de tempelbouw, zeg maar de architectuur en vormgeving.
De fysieke.
Ja, de fysieke bouwstijlen,
Ja.
de kunst,
Ja.
cultuur, een beetje, de vormgeving, de symboliek dus eigenlijk al die dingen die rondom de rituelen van de vrijmetselarij zitten. En ik zeg het in mijn eigen woorden.
Ja.
Euh, waar? Waarom daar meer studie naar doen Om te begrijpen wat daar dan allemaal aan te ontdekken valt. En uh, na de tweede wereldoorlog uh toen de vrijmetselarij toch wel s die had tegen gewerkt. Ik weet niet of dat t juiste woord is, maar in ieder geval was me, mocht het niet bestaan. Is de nieuwe stichting opgericht uit de samenvoeging van de beide stichtingen tot de Stichting
Ritus de Tempelbouw dus. Die bestaat nu 75 jaar en eigenlijk is de stichting een uitnodiging aan broeders en zusters om het studie te doen naar alle vormen en kleuren van vrijmetselarij. En we zeggen dan ook eigenlijk willen we daar idd een podium zijn voor inspiratie en voor ontmoeting om vandaar uit met elkaar te ervaren wat die vrijmetselarij voor jou kan betekenen, maar ook met elkaar te ontdekken welke kleuren iedereen daarvoor meeneemt. H
Met elkaar. Want ja, ieder beleeft vrijmetselarij op zijn of haar eigen wijze. En juist zo'n podium waarin je daarover t open gesprek met elkaar kunt voeren. Uh maar ook onderzoek kunt doen. boeken schrijven uh uh muziek componeren gedichten is het dus en allerlei varianten. En voor al die varianten is eigenlijk plaats binnen die stichting ritus en tempelbouw.
Ja dus. Het is echt in de in de breedste zin des woords.
Ja, ja.
Misschien nog wel breder is de zin
Ja, dit is breed en tegelijkertijd ook een en en podium waar we dat allemaal op een bepaalde manier vastleggen. Ik noemde het al niet voor niks de oprichtingsdatum, maar we hebben daardoor dus ook weer een database met artikelen en alles wat geschreven en bedacht is door mensen rondom deze stichting. Vanaf 1900 tot nu. Ja,
Dat is heftig.
da's echt prachtig. En daar kunnen mensen ze ook bij om te raadplegen van ja hoe dachten ze dat toen dan over wete en en wat wat wat is dan te vinden over iets als een inleiding of ik wil meer weten of architectuur en kunst of over. Nog even van de tempel. Nou ja, dan moet je vooral ook bij Ritus en Tempelbouw eens langskomen om uh om die bij te.
Ja
En
en.
die artikelen te lezen.
En als je dus een profane onderzoeker bent op dat gebied, kan je dan ook bij jullie terecht of moet je ingewijd zijn om die stukken te mogen zien? Of hoe werkt dat?
Daar heb ik nog niet eens over nagedacht.
Daar heeft nog niemand aangeklopt. Die uh die profaan is.
Nee, we meestal zijn t wel belangstellende broeders en zusters van vrijmetselaren zelf en ik weet wel dat er ook wel eens belangstellend kijken vanuit wetenschappelijke richtingen
Ja,
en vanuit Engeland bijvoorbeeld
ja.
dat je dat ze dat zien. Ja, voor nu is het toch wel ieder geval. Je bent lid van de Stichting Ritus en Tempelbouw en over het algemeen zijn dat wel vrijmetselaren en.
Ja.
Ja.
Over het algemeen wel, maar in elk geval de zit. Daar zit geen slot op of in de zin van je kunt erbij als je inderdaad uh lid bent of uh of deelnemer.
Als je aan
Abonnee
een.
bent van Toth, dan ben je automatisch deelnemer aan Ritus en Tempelbouw.
Ja, zei ze nog even voor de luisteraars zeggen wat? Wat is Toth?
Een Toth. Ja, ja toch? T Is een maçonniek tijdschrift. Uhm, t is een uh ja, wij noemen t eigenlijk een glossy, want t is een hele mooie met heel veel mooie foto's. Maar t is t is een massa van die tijdschrift waar onder andere dus die studies en en gedachtengangen artikelen in worden gepubliceerd en uh de dood is uh is natuurlijk de god die t het woord uh voerde in het uh Egyptische verleden.
Mm hu.
Maar het is wel zo dat als je bij rites een tempelbouw als je daar aan gaat meedoen aan activiteiten dat je dan ook Ja inderdaad clublid wordt je. Officieel zijn we een stichting.
Ja.
Een stichting hebben geen leden, maar we hebben wel een heel groot uh bestand van mensen die regelmatig meedoen aan onze uh activiteiten.
Ja, maar dus. Dus is heel het archief gedigitaliseerd, want de. Als
Als
ik Diederik zo hoor, dan kan je
ja,
dus lekker
die.
vanuit je luie stoel
Vanuit
kan je.
je ja nou
Ja,
je
just.
studie stoel ha!
Wie is de oh oh oh oh ja ja.
Nee, maar klopt. Het hele archief weer gedigitaliseerd en uh om de twee jaar digitaliseren we ook alle uitgaven van van Toth en die komen daar ook bij. En uhm maar dat is nog maar n van de facetten van de stichting H. Dus we hebben een tijdschrift Toth dat periodiek. Komt uit de database, maar had ook een uitgeverij van boeken.
oke.
Dus eh broeders en zusters die boeken schrijven over een studieobject van vrijmetselarij in wat past binnen uh, onze filosofie van de stichting. Ja, die helpen we ook feitelijk te om te bouwen tot een boek.
Elk uit de.
Het werk uit te geven
Dat
en.
jullie eigen uitgever.
Ja, is onze eigen uitgeverij en onze eigen webwinkel waarin dan uh die boeken ook besteld kunnen worden. En eigenlijk zijn ook die boeken ook beschikbaar voor wie of wie dat wil. Ja, en ik kijk ook wel eens op de tweedehands uh boekwinkeltjes markt en dan komen heel veel van die uitgaven van rites en Tempel walk om ook weer terug dus. Dus ook daar kun
je ze vinden en kopen. Dus het is helemaal geen geheim of anderszins om dan dat soort teksten ook tot je te nemen als je geïnteresseerd bent in vrijmetselarij.
Ja ooh wat gaaf! Dus dat. Dat wist ik eigenlijk niet. Dus als je een ja een onderwerp hebt wat je interesseert wat gelinkt is aan de vrijmetselarij, ook wel in de breedste zin als vorm, dan zouden ze be zou men bij jullie uhm een soort aanvraag kunnen doen voor goh? Is dat iets voor jullie om uit te geven, al of niet?
Ja ja, ja ja,
Oh
ja
ja, leuke.
ja. En dan kijken we natuurlijk zelf ook kritisch of wij de bij dat uh in zien passen in onze onze eigen filosofie en doelstellingen. En d'r zijn overigens meer uitgeverijen hoor in t landschap van de vrijmetselarij, dus je kunt echt wel ergens je boek ook uh uitgegeven krijgen. Maar zeker als titels ons aanspreken en passen binnen de filosofie en en uh de dingen die je wil uitdragen, ja, waarom
Ja,
niet?
en die filosofie is dat. Uh, kan je die omschrijven?
Nou ja, wat ik al zei, die podium voor inspiratie, ontmoeting.
Ja.
Ja, en in ieder geval op een rare manier verbinding heeft met vrijmetselarij In de studie van de rite ballistiek of het het studie naar de tempel en de studie naar de geschiedenis van vrijmetselarij. Uh naar bepaalde achtergronden uh boeken die te maken hebben met de leerling of de gezel of de meester graad.
Ja
Ja, ja, dat zijn wel zo'n beetje de aspecten die komen. Op dit moment zie ik bijvoorbeeld n van de boeken die in de pijplijn zitten. Ik hoop dat u die echt kunnen uitgeven. Is een boek over uh tableaus. Tableaus door de eeuwen heen. En uh ja, dat zou prachtig zijn als we dat kunnen combineren met een andere activiteit die we jaarlijks
hebben een studiedag. Om dan die tableaus, zij die in het midden van die werkplaats liggen en waar feitelijk de weg op uitgebeeld staat van de vrijmetselarij om die dan ook daadwerkelijk uh uh in boekvorm te laten zien hoe dat zich ontwikkelt in de loop van de tijd. Ja, dat
gaaf.
zou prachtig om om zo'n boek uit te mogen geven.
Ja!
Ja.
Wat cool! En nee, je gaf net al ook al een beetje anders aan. Dus jullie organiseren één keer per jaar een studiedag.
Ja.
Hebben jullie een een soort thema waar je dat dan ophangt? Of of? Hoe? Hoe gaat dat? Uh in z'n werk?
Ja, dat zie je. De studiedagen zijn eigenlijk bedoeld om om vrijmetselarij in wat bredere context te plaatsen. Dan nodigen we ook vaak uh schrijvers of sprekers uit van buiten.
Mm
Mm
hu.
hu? Niet per se ook vrijmetselaars. Uh. Ook overigens toegankelijk voor uh belangstellenden in het najaar. En uh thema van uh dit jaar is leiderschap. Mace ik leiderschap?
Ja, ja.
Ja, en we hebben ervoor gekozen om dat leiderschap uh te laten zien in twee kleuren. Het vrouwelijke archetype van leiderschap is dus wat brengt eigenlijk het vrouwelijke in in vormen van leiderschap in de samenleving en het mannelijke archetype?
Accu en.
En we hebben nu uh uh n uitgenodigd. Voor t vrouwelijk archetype is Geert Kimpen schrijver van ik Maria Magdalena. Hij heeft geschreven over haar leven, maar ook over haar groei en ontwikkeling en de inwijding zijn doorgemaakt in het ultiem vrouwelijke, zoals hij dat noemt. Hij noemt het ook een ode aan het vrouwelijke. En aan de andere kant heb ik Jan Roelofs uitgenodigd voor het mannelijk perspectief en hij werkt al dertig jaar met Ton van der Kroon in mannenwerk.
Cool
En die twee perspectieven hebben we gemeend omdat het ook allebei mannen zijn die dat komen
om.
vertellen.
Ja precies, ik zat er net aan te denken. T Zijn wel allebei mannen.
Nee, dat terecht
Dat.
dachten wij ook en we kregen die feedback ook al van. En waarom? Waar is de vrouw in dat verhaal? Ja,
Ja.
we hebben een en andere uh vrij metselaar, een dame uit Vlaanderen uh. Bereid gevonden om met haar 45 jaar ervaring in vrijmetselarij eigenlijk haar perspectief daarop te schetsen? Vanuit hoe ziet zij dat dan als vrouw in wat deze mannen dat brengen? En wat voor brug kunnen we dan met elkaar slaan naar die vrijmetselarij?
Ja, ja.
We sluiten niemand uit per definitie.
Nee en.
We zijn eigenlijk weer het, zeg maar. Symbolisch gezien proberen we een soort van lichtbaken te zijn in het maar zo unieke landschap. En het mag, dan zie ik. Een landschap is heel divers en uhm wij willen graag inderdaad aanspreekbaar zijn en ook in een, laten we zeggen verbindend zijn naar die verschillende onderdelen toe. Uh, d'r zijn in Nederland alleen al
een stuk of tien. Maar als we nike organisaties hun aan orders en uh aan uh confederaties of federaties uh aan verenigingen van van van logisch onafhankelijke loges niet te vergeten En die hebben allemaal zo hun eigen insteek, maar ze hebben allemaal een basis en die basis te noemen om er even voor t gemak vrijmetselarij H die hebben allemaal inwijding s uh uh ritualen en rituelen en die hebben allemaal uh vaak uh gebaseerd op dezelfde bronnen of of vergelijkbare bronnen uit het
verleden uh hebben die hebben die een uh activiteiten praktijken om te komen tot iets en dat
Til
kan.
me tot iets.
Dat hebben we allemaal gemeen. En
En
we doen dat ook samen in één broederband door in een keten. Dus dat, dat gemeenschappelijke en dat individuele werk, dat hebben we allemaal. En ik denk dat ritus en tempelbouw daarin dus daar ook een soort van faciliteit heb, als ik het zo mag zeggen. Kan zijn dat ook uh, dat er meer verbinding komt met de betere uitwisseling. Voor een dieper begrip van voor van elkaars praktijken.
Ja.
Uh, nu heb je heel gauw de neiging te zeggen van ja de die lui die hebben het niet begrepen. Ja hallo, wie heeft t niet begrepen? Jij niet of die lui niet? Ik bedoel, waar hebben we het over? Dus ik denk dan wat dat betreft uhm heeft voor ieder z'n tempelbouw. Voor ons heeft iedereen het begrepen, maar op z'n eigen wijze. Ja.
Ja.
En vertel eens, hoe heb jij dat dan gezien? En dus die band, die die, die intrinsieke belangstelling? Dat is n van de drijfveren, denk ik. Van de vrijmetselarij althans. Wel voor mij persoonlijk. Als die als die nieuwsgierigheid er niet was. Ja, wat doe je dan in een loge?
Ja, nee, zeker
Kun
de.
je net zo goed met het drinken broertje meteen naar de.
Ja.
Het ook.
Dat wil.
Aan de aan de tap kun je ook hele diepzinnige gesprekken
Ja. Nee. Zeker? Zeker? Ja, nou, dat heb je wel mooi omschreven ja.
en.
Ja, en dat is
Is
de.
dan bijvoorbeeld een een voorbeeld van zo'n studiedag. Maar vorig jaar hadden we een studiedag en dat was veel meer uh maatschappelijk georiënteerd. H Want we we zijn niet alleen maar in een zeg maar in n, in d binnen binnenshuis bezig. Binnen het landschap van.
Ja, ja,
Nee, dat
dat
maar
was
voor
ik.
unieke landschappen is verspreid in een maatschappij en die is ook heel divers met heel veel uh met heel veel uh o dingen die aan de hand zijn zeg maar van van grote wereldse problemen als klimaatverandering tot en met uhm uh, laten we zeggen kleine conflicten. Maar.
Klein.
Dus laten we zeggen die die maatschappij is bezig en we. We hebben dus ook maatschappelijke thema's. En die komen trouwens ook een, om dat nog even te zeggen a in uh tot het aanbod Toth is, is inderdaad een studie blad. Uh, we gaan graag de diepte in zeg maar als t gaat om o om de betekenissen en hoe jij dit ervaart. Maar die link met hoe je dat dan uitdraagt uh in in jouw omgeving.
Je weet als man sol misschien weet je t niet uh heb heb je een soort van van permanente opdracht van doel u kennen in t westen, zoals dat zo mooi heet. Uh, dat betekent dus dat wat betekent het Masson zijn voor jou in je dagelijks leven? Die realiteit, die kan ik uh beter begrijpen. Daar kan ik anders in acteren vanuit m'n Masson schap. Dan maar zonder die schop in.
Dat
Het
is.
is dan die interne drive. En dat proberen we te stimuleren voor alle kleuren van de regenboog die wij hebben. In het massieve Nike landschap.
Ja
Ja,
en.
en dat zijn inderdaad Weefsters, dus dat zijn uh. De gemengde Loges. De logs van de DroitHumain, DroitHumian en als gemengd logje bestaat ook al honderd jaar h. T man vrouw verhaal. Wat uh wat Peter net vertelde. Dat komt dan via het leiderschap. Komt dat weer uh in de studie naar voren.
Nu maar.
Maar dat man vrouw verhaal, dat komt ook in andere aspecten wel naar voren in uh in de maconnerie.
Ja
De.
ja want het viel me ook op dat Peter zei uh j jij noemt het man vrouw en uh Peter noemde het mannelijk en vrouwelijk want dat is natuurlijk heel wat uh in ons allemaal huist.
Precies, we hebben t allemaal in ons. H
Ja
Ja
precies
ja. Ja
ja, net
ja.
dat vond ik heel mooi dat je dat zo
Ja
uh
ja. Probeer
noemde.
ik ook uh op uh proberen we eigenlijk op die manier ook ook wat meer uit het man vrouw te halen. Is vrijmetselarij dan een mannen bezigheid? Nee. Er zijn ook vrouwen. Ja, maar inderdaad terecht. Zoals je zegt. Het is veel mooier om het mannelijk en vrouwelijk te noemen. Net als Ying en Yang. En je zit ook nog beide. Alle aspecten hebben we in ons.
Ja, precies.
En ik denk dus dat dat ook n van de van de krachten is van die vrijmetselaar die wij ook via Ritus en Tempelbouw willen uitdragen. Je kunt met elkaar in gesprek gaan. Die vooroordelen, die moet je proberen te te slechten zeg maar. Je moet zo oordelen is sowieso al een hachelijke zaak, denk.
Ja,
Maar
ma.
vooroordelen? Ja, nee. Dat dat. Dan moet je aan sleutelen. En
Ja.
daar.
Maar heb je het gevoel dat daar aan dat die verbinding meer naar elkaar toe komt tussen alle facetten binnen de vrijmetselarij? Of of? Hoe zien jullie dat?
A b het
Bij.
Belgische voorbeeld kun je geven. Uh, dat we dus inderdaad toch echt proberen actief proberen om met ander, met andere Masson groepen in contact te komen en samen te arbeid de mensen van de.
Ja, heftig.
De. Dat betekent in de praktijk dus dat je een hele hoop mensen tegenkomt die uh i in maçonnieke context die anders nooit nooit zal tegenkomen. En en en dus ik denk wat dat betreft is het heel goed mogelijk om nog meer groepen d'rbij te betrekken. En ja, dat is ook de ambitie die we hebben als
ja.
Tempelbouw. Uh, dat we dus uiteindelijk aanspreekbaar kunnen zijn en verbinding kunnen leggen tussen de verschillende maar zo unieke groepen in Nederland en m n. In ons geval dan ook in Vlaanderen. In een Belgisch uh spreken. Sorry in Nederlands sprekend België.
Ja ja en als je dan hebt over hebben we zouden eventueel nog meer groepen d'rbij kunnen betrekken. Aan wat voor groepen zat je dan? Uh te denken of zijn er.
D. Uh ja, ik. Ik ken d'r niet de relatiepatronen bij uh bij rites en tempelbouw. Maar als je dus laten we zeggen zo'n zo'n cirkel zou maken, Je zou kijken van met wie hebben wij de meeste contacten, uit welke uit welke ordes of uit welke obediëntie is?
Dan denk ik
Ik
dat.
dat er hele diepe punten in zitten en uitstekers dat het met bepaalde groe. Hebben we weinig contact en met anderen hebben we heel veel contact.
Ja, precies.
Dus ik denk in dat opzicht Ik. Ik ga geen namen noemen, maar ik.
Nee, nee, nee. Maar dat
We
we
en aantal een aantal een aantal maçonnieke groepen uh eigenlijk een B actief zouden kunnen benaderen om eens een in een gesprek aan te gaan en.
ja. En als je kijkt naar dat t t pad wat je bewandeld hebt als stichting Ritus z'n Tempelbouw en H. Waar jullie nog naar toe zouden willen, wat is dan m een soort weg dat je zegt van nou dit is een beetje waar we waar we het punt op de horizon of waar we heen willen gaan.
Ja. Het is eigenlijk al een ook een pad wat we wel al een uh een aantal jaren geleden zijn ingestoken. Uhm met een uh een groepje broeders en zusters. En kijk. N van de belangrijkste paden was al het uitbreiden van van uh t perspectief van van Nederland naar Vlaanderen. Dat was de eerste uitbreiding eigenlijk. Uh moet zeggen van ja d'r zijn zoveel Nederlands sprekende broeders en zusters die op n of andere manier met
elkaar kunnen werken. Dus ja, laten we in ieder geval zorgen dat we daarin de samenwerking vinden en iets iets kunnen betekenen voor elkaar en met elkaar. Uh. De tweede uitbreiding was natuurlijk ook om om meer mannen en vrouwen vrijmetselaren met elkaar in contact te brengen. En de derde stap is eigenlijk ook wel een beetje die je de afgelopen jaren hebben uitgevoerd is om de wereld rondom de vrijmetselarij ook wat meer naar binnen te
brengen. Da's n ene kant is dat de maatschappij, de samenleving, een andere kant is dat ook. En laat toch een klein beetje laten zien dat ook andere kleuren en wegen zijn naar het licht. Zoals de antroposofie. Uh Remonstranten en wicca.
Ah ja.
We hebben hen uh en ik denk 2021 en de corona periode hebben we een ontmoetingsdag georganiseerd online waarin de vrijmetselarij, antroposofie, Remonstranten en Wicca samen als vier reizigers elkaar hebben laten ontmoeten op een kruispunt en op het kruispunt met elkaar uitgewisseld. Wie ben jij en wat brengt jou in deze wereld en waar ga je heen?
Koel?
En dan hadden we ook een brede uitnodiging voor. Ik denk dat er zo'n 250 uh deelnemers hadden die daar bij waren online. Was echt heel mooi om te zien. Uh, maar ook van verschillende werelden kwamen en dus verschillend ook keken naar naar het hele verhaal. En dan merkte je ook hoe mooi het is dat mensen die dus van die verschillende kanten komen zoals een WK en dat ze zeiden dat vinden we ook best soms wel wat.
Wat is dat precies? Maar dan blijk ik ook vrijmetselaar ook weer wicca te zijn, of andersom. En
Ja.
dan zijn de vrijmetselaren zijn antroposoof en andersom, weet je, Dus dan zie je dat dat toch meer mengt dan je, dat het eerste zich dacht en dat er dus ook heel veel overeenkomsten zijn tussen die verschillende werelden. Nou hè, ja, dat vinden we juist heel mooi en dat inspireert ook
Ja.
om dan weer verder te gaan. En dan ben ik daar bij echt bij benadrukken uh, dat je. In zulke omstandigheden merk ik ieder geval persoonlijk hoeveel waarde ook vrijmetselarij dan is eigenlijk. Dan ontdek je pas wat het is.
Of
Want het is er
ja,
overal.
of. Ja, omdat je het ook omdat je het kan reflecteren aan een ander soort aan.
Ja.
Denkbeelden en dat je dan daar bepaalde dingen uit kan pikken. Dat je denkt van ho, wacht even. Maar dit herkenning,
Bijvoorbeeld. Of dat we elk in elkaar herkennen dat het toch ook een zekere vorm van inwijding hebben ondergaan en dus ook ook heel anders kijken naar de wereld dan misschien voorheen deden. Ja, ja, ja. Echt heel boeiend.
dat
Ja.
lijkt me aan het.
Ja, dat
T
zijn.
zijn. Dat zijn hele spannende ontmoetingen.
Ik wou het net zeggen. Dat lijkt me een hele spannende ontmoeting. En dan bedoel ik spannend.
Ja.
In een positieve zin natuurlijk.
Ja, ja zeker.
Ja.
Ik. Ik was uh getriggerd door jouw vraag over die stip op die horizon of dat pad wat we uitstippelen als er iets is, een tempelbouw. Uhm, ik ben onder andere ook lid van en bestuurslid van uh G. De groep Le Cemin en groep Le Chemin is een vrijwillgers uh uh n pelgrims groep. Uhm daar zitten dan weer n mensen in die je misschien niet meteen uh binnen de bestaande vrijmetselarij tegenkomt. Maar dat zijn mensen die d'ruit zijn gestapt om wat voor reden dan ook. Of om wat
voor reden dan ook. Uh laten we zeggen niet meer actief zijn maar nog wel steeds zoekende en uh genteresseerd in de Mason serie en ook die d die denkwijze hebben.
Even voor mijn duidelijkheid dus die die groep bestaat uh puur alleen uit uh die mensen die jij nu omschrijft.
Dat zijn mensen die of Mason zijn of niet meer.
Al of niet meer. Ja ja of of. Ja ja. Ja. Ja. Ja ok.
Ik denk dat dat nu is. Ja uh je die die groep die uh Le Cemin groep is dus een pelgrims groep en daar zit de hele gedachtegang van pelgrims en mekaar tegenkomen op kruispunten maar men net over hadden. Uhm dat is dus een activiteit die die wij ook binnen Ritus en Tempelbouw proberen te organiseren, maar dan met maisons en niet maisons, dus met met uh met uh met vrijmetselaren en niet vrijmetselaren. Daar hebben we een speciale activiteit voor ontwikkeld, onder andere ook in die context
die die Peter net noemde. En dat is dan met de kennismaking en het samenwerken met onze Vlaamse broeders en zusters. En dat betekent in de praktijk dus dat we een een We hebben een workshop model, een ambulant atelier model ontwikkeld waarbinnen we dus op een hele andere manier arbeiden, maar wel met een maconnieke insteek en zeker met een maconnieke uh waarden van respect voor elkaars uh uhm uh situatie in. Een mening en noem maar op. Euh,
naar elkaar luisteren vooral. En en als het even kan hou je je mond dicht, maar luister eerst eens effe. Het is zeker zo dat als Ritus een tempelbouw ook gevoelig zijn voor en zeker ook actief, willen, we kijken naar de contextuele ontwikkeling van de vrijmetselarij die je niet los kan zien van de maatschappelijke ontwikkelingen.
Mmm.
En zo'n ambulant atelier is daar een poging toe, om. En de ervaring die we tot nu toe hebben gehad, uh moet ik zeggen, is veelbelovend, want we krijgen steeds meer nietmaar soms ook tijdens die bij die sessies die we die we organiseren. En daar zit een truukje achter een.
Maar ja, ik wou net een.
Een Hollands truc.
Ik wou net vragen hoe bereik je die?
De mand vol van, nemen niet massaal mee en voor half geld. En dat half geld dat werkte, dat hou je niet.
Ja. Dat is gewoon de. De ultieme tip is dat je.
Niet.
Ja nee, Ik zat net te denken van kijk macons bereiken want die heb je al in je netwerk zitten. Maar len, hoe kom je aan dat aan uh aan de mensen die niet uh
Ja ja precies.
wat
En
goed.
nou dat b De praktijk blijkt uh zoals ondergetekende, die heeft een keer z'n eigen dochter meegenomen. H Want uh weet je wel waar pappa eigenlijk mee bezig is? Ja dat dat wist ze wel. Ik zeg nou kom ns mee, dan weet je het. Nou, dat was toch iets anders dat ze had gedacht. Terwijl we dus helemaal niks maar zo niets verder deden in dat uh atelier. Behalve onze. Ja, onze insteek, ons uh, onze houding, ons en onze communicatie methodes zeg maar.
Dus dat is ook een activiteit die we vooruit uh rites en tempelbouw van harte ondersteunen en ook willen. Ja n bouwen zeg maar. In het uh nou mag ik zeggen aanbod het pakket
Portfolio.
van.
Ja.
Ja,
Ja,
is
ja.
dat goed? Beter
Kort?
dan vind je
Ja.
dat goed.
Ja. Zeker.
Ja,
Ja.
aanbod hè,
Ja.
want we bieden het wel aan.
Ja, ja, precies. Het is dat als mensen daar geïnteresseerd in zijn.
Reclame voor, via onze website en en noem maar op.
Dus.
We probeerden het ja aan aan de man, aan de vrouw te brengen.
Ja.
Ja, uh m. In de hoop dus dat t ook van zichzelf of zichzelf gaat verkopen.
Wat leuk! Ja, nee, maar dat is het ook. Het is natuurlijk uh dat hoort ook bij dat dat brede nou ja, portfolio is een mooi woord inderdaad. Wat je wat je geleerd hebt
Oh ja.
Ja.
dat jullie aanbieden.
Ja.
Zo cool! Ik ga al een beetje afronden en ik zie dat al op ongeveer drie kwartier zitten. Uhm Peter, is er nog iets waarvan je zegt Nou Sander, dit heb jij volledig gemist met uh met je vragen of iets waarvan je zegt nou dit wil ik graag nog even vertellen of melden of uh dat is een belangrijk onderdeel van het iets. Kijk, het is natuurlijk een soort spoedcursus die we nu hebben gedaan van wat is ritus en tempelbouw. En ik merk ook ja hier zou je een uh een eigen serie van kunnen maken. Maar
Bijna
let.
wel ja.
Samenvatting dus dat. We kunnen ook niet alles behandelen, maar is er nog iets waarvan je zegt nou dat vind ik wel belangrijk dat we dit nu wel behandelen.
Nou misschien denk ik dat ik uh goed om om uhm dat ik niet van heel erg bewust ben dat rites een tempelbouw een kans geeft om om uh de wereld te verkennen in al zijn kleuren en tegelijkertijd ook de opdracht blijft om de traditie van vrijmetselarij ook uh te bewaken en te bewaren. En da's een balans, die moeten we met elkaar
blijven zoeken. H Dus het is niet zo dat rites en tempelbouw allerlei dingen wil vernieuwen en verbeteren, terwijl we eigenlijk zeggen ja, die, die, die kracht, die oerkracht van de traditie van vrijmetselarij, die is wel een fundament. Ook voor Stichting Ritus en Tempelbouw. En uh, ook die kracht en dat fundament mogen we blijven onderzoeken en blijven zien. H En heb het echt over de rituelen en de symbolen, de werkplaats,
de inwijding. En tegelijkertijd mogen we ook ons niet verstoppen voor de ontwikkelingen in de wereld en die ook een plekje geven. En ik denk, en dat zie ik ook een beetje als onze taak van bestuur om die balans te bewaken tussen die de traditie. Kracht, de oerkracht van wat vrijmetselaar inhoud en andere kant ook iedere keer kunt laten zien. In welke omgeving beweegt die vrijmetselarij zich en hoe kunnen we ons daarin dan ontwikkelen en laten zien in alle kleuren die we hebben met elkaar?
Ja.
Ik denk dat dat wel een van de belangrijkste opgave is voor de komende periode.
Ja precies, het is niet uh vernieuwen om t vernieuwen. T is
Nee, helemaal niet.
basis.
Ja
Uh.
ja.
Ja.
Ja. Ja Ja.
Nee. Zeker.
En
Ja.
ik. Ik denk zelfs dat hoe meer we dat voor mekaar krijgen, hoe meer we ook ook ja waarde geven aan die basis. Zo merk ik het zelf ook. H Als, als, als leerling gezel meester met die ogen naar de wereld kijken. Ja, heeft mijn wereld ook verbreed.
Ja.
Tegelijkertijd is het wel die structuur waar we in werken. Ja, dat respect hoort er ook bij.
Ja, hond.
Wilde ik graag benadrukken.
Ja
Ja.
nee. Goed dat je dat zegt. Ja,
Ja.
dat is helemaal waar. Diederik voor jou. Dezelfde vraag is nog iets waarvan jij zegt God, dit is nogal belangrijk. Dat ze dat nog even melden.
Ik. Ik denk dat het belangrijk is dat iedereen twee of drie dingen van rites en tempelbouw zal moeten onthouden. Uhm. A We zijn een onafhankelijke organisatie, een onafhankelijke maconnieke organisatie. En uhm dat betekent dus dat we inderdaad ook in staat zijn om die verschillende paletten te kunnen aanbieden. Spreek bespreken in met elkaar in contact brengen. Dat is dus, laten we zeggen het het institutionele verhaaltje.
Tweede punt is dat als persoon kun je binnen de activiteiten van Ritus en Tempelbouw persoonlijke ontwikkeling meemaken. Dat is vaak de drive voor mensen om mee te doen of om het te lezen boekje te kopen. Dat is toch eigenlijk persoonlijke ontwikkeling? En en en. Derde punt is eigenlijk dat je vanuit die persoonlijke positie in je omgeving daar ook wat van kan meegeven of dat kan toepassen. En dat de. Niet heel heel erg. Uh erg uh ja school zeg maar en van hier leer je de
theorie. En dan ga je oefenen en dan toepassen. Nee. Ja. Uh, zo bedoel ik het niet. Zo bedoel ik het wel. Het is wel zo dat je eigenlijk met die persoonlijke ontwikkeling uh iets moet doen. Dat is mijn interne drive. T Is niet alleen voor mezelf, ik wil dat ook graag. Uh, laten we zeggen ja uitvoeren. In mijn
contacten met ja. En en dat betekent dus dat in mijn omgeving V uh, als je naar mijn kinderen vraag van van uhm uh of mijn kinderen merken dan op die hoef ik niet eens te vragen die zegt van ja maar papa, je b. Je bent de laatste tijd wel erg mild aan het worden zeg maar. En da's vooral in t begin da dat die in die mildheid dat n ja ik denk geveinsd van ha ha ha, ik ben nog helemaal niet zo. Nou.
Ja, ja.
Papa.
Ja.
Dus. Vrijmetselarij doet je wat. En als het je niet doet, nou, dan ben je allang weg. Of dan ga je wat anders doen. Prima. Prima. Geen enkel probleem. Je moet geen vrijmetselaar worden, maar als je het wordt, doe er wat mee, want anders loop je. Ja, Loop je vast. Euh, dan dan ja, dan kun je je al eindeloos euh, laten we zeggen jezelf spiritueel ontwikkelen. Maar uh, hoe oog wilt u gaan? Ik bedoel het prima. Hoe hoog, zo hoog mogelijk. Ga
goud, dan gaat u gang. Maar ik, ik dat Ja, ik ben nog landbouwkundige, dus ik zit ook graag met baantjes in de in de klei. En en dat en dat is ook heel spiritueel trouwens hoor, want het is n en al n de aard energie ik. Energie. Maar goed, dat is nou.
Ja nee Leuk Leuk. Leuk. Leuk? Ja.
Want we hebben het nog niet zo over de energie hier gehad, maar de energie die je kunt krijgen met dit soort uhm ja multi, zo niet pluriforme uh diversiteit zeg maar de.
Die is
Fantastisch.
van.
Dit is echt ongelooflijk hoeveel.
Gasten zie je dat
Geeft.
geen. Leuk.
Ja,
Ja dus.
het .
Ik heb hier twee uh blije bestuursleden aan tafel.
Ja,
Zeker.
we.
In de wolken.
Het is zeg maar.
Ah, wat goed!
Ja.
Nou, ik wil u allebei onwijs bedanken dat jullie hier heen wilde komen voor dit gesprek.
Graag gedaan.
Gedaan.
En uh voor alle luisteraars. Uh nou ja, laten we even, laten we even ver zijn. Ik bedoel de. De website van Nikki is een tempel bouwen. Die zal ik ook in shownotes zetten, maar Peter zou je hem nog even noemen voor de luisteraars.
WWW. Punt rites en tempelbouw punt. NL.
Zo makkelijk. Dank je wel. Bedankt voor het luisteren naar deze aflevering van de Vrijmetselaars. Vanaf aflevering dertig is er van elke aflevering een transcriptie beschikbaar. Deze is te vinden op de website van de Vrijmetselaars Podcast. Ik vind het leuk als je contact met me op. Dat kan via het linkje achter de rode postbus bovenaan de show, noods via Instagram of via Facebook. Luister je graag naar de vraag? En waardeer je de afleveringen. Dan kan je nu ook een fooi geven.
Dit kan via fooienpot. Punt. Com. Fooienpot is met dee van podcast. Of klik op de Support the show link onderaan de shownotes. Tot de volgende aflevering.