Στην αυστηροποίηση του πλαισίου για όσους μετανάστες εισέρχονται στη χώρα παράτυπα προσανατολίζεται η κυβέρνηση με το νέο δόγμα. Ενώ ακόμη αυστηρότεροι γίνονται οι όροι παραμονής στη χώρα και όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις θα επιστρέφουν. Στη φυλακή πηγαίνουν πλέον οι ασυνείδητοι που οδηγούν μεθυσμένοι. Εντός του μήνα αναμένεται να ψηφιστεί ο νέος κώδικας οδικής κυκλοφορίας με πιο αυστηρά πρόστιμα και ποινές.
με την πρόθεση αυστηροποίησης των μέτρων ασφάλειας στα πανεπιστήμια. Προσέχεται η κυβέρνηση στην Σύνοδο των Βρητάνιων. Τα τελευταία χρόνια η λέξη αυστηροποίηση έχει γίνει σχεδόν καθημερινή στην πολιτική επικαιρότητα. Από τον ποινικό κώδικα και την παιδεία μέχρι τα αυθαίρετα και τον αντικαπνιστικό, η κυβέρνηση υπόσχεται ένα κράτος πειθαρχίας. Αλλά τι σημαίνει πραγματικά αυτή η τάση για αυστηροποίηση και πόσο εφαρμόζεται στην πράξη.
Ακούτε το βήμα σήμερα. Είμαι ο Βασίλης Φίνας και είναι 3η 27 Μαΐου. Απέναντί μου ο Αντώνης Δυνιακός. Αντώνη έκανε στο ρεπορτάζ, ανέλησε στο θέμα. Πώς θα περιέγραφες αυτό το φαινόμενο? Αυτό που περιγράφεις Βασίλη δεν είναι απλώς μια πολιτική πρακτική. Είναι μια ολόκληρη στρατηγική, σχεδόν ένα τελετουργικό. Στην Ελλάδα των τελευταίων ετών η αυστηροποίηση δεν είναι για να αλλάξει κάτι, είναι για να δείχνει ότι αλλάζει κάτι.
Δεν είναι δηλαδή ένα εργαλείο μεταρρύθμισης, είναι περισσότερο ένα εργαλείο διαχείρισης. Και πίσω της κρύβεται μια πολύ μεγάλη ελληνική αντίφαση. Όσο πιο πολύ φωνάζει το κράτος για πειθαρχία, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτει την αδυναμία του να την θεσπίσει. Το αποτέλεσμα είναι νόμοι που δεν εφαρμόζονται, μεταρρυθμίσεις χωρίς συνέπεια, θεσμοί που υπάρχουν μόνο σαν δελτία τύπου.
Πάνω κάτω η αστηρότητα στην Ελλάδα είναι σαν μια καλή φωτογραφία. Την φωτίζουμε τέλεια, τη στείνουμε προσεκτικά, αλλά πίσω από το πλάνο υπάρχει ένα άδειο σκηνικό. Είσαι ιδιαίτερα εχμηρός, γι' αυτό θα ήθελα να μπούμε στην ουσία τώρα. Πότε ξεκίνησε αυτή η τάση για αυστηροποίηση και τι ακριβώς εξυπηρετείς στην πράξη. Ξεκίνησε ουσιαστικά από το 2019, τότε που η κυβέρνηση έπρεπε να δείξει ότι έχει σιβαρότητα. και έτσι προσπάθησε να κάνει μερικές εύκολες νίκες τι εννοώ με τις εύκολες νίκες
Μιλάω για τους ξύρους καρπούς, μιλάω για τις ετικέτες προϊόντων, μιλάω για τις πολιοδομικές παραβάσεις, δηλαδή χαμηλού κόστους παιδεία που έδιναν όμως την ψευδέστηση του ρυθμιστικού κράτους. Ένα αφήγημα δηλαδή ότι υπάρχουν πλέον κανόνες εδώ. Μόνο που αυτοί οι κανόνες έμεναν λίγο στο χαρτί, γιατί και οι έλεγχοι στους ξύρους καρπούς ήταν σποραδικοί, τα πρόστιμα ήταν υποτυπώδη και οι υπηρεσίες γενικά αποδυναμωμένες.
Έτσι γεννήθηκε η πολιτική της αυστηρότητας και της αυστηροποίησης, ότι κάθε πρόβλημα απαντάται με ένα νέο αυστηρότερο πλαίσιο, αυστηρότερο νομοσχέδιο. αλλά όχι για να λυθεί, αλλά για να φανεί ότι κάτι γίνεται. Η αυστηρότητα δηλαδή έγινε εργαλείο επικοινωνίας, έγινε συνήθεια. Ένας μηχανισμός, αναπαραγωγής ισχύως,
χωρίς εφαρμογή, χωρίς συνέπεια και κυρίως χωρίς αλλαγή στο πεδίο. Μάλιστα, αν έπρεπε να διαλέξεις ένα παράδειγμα Που να συμπυκνώνει όλη αυτή τη λογική της αυστηροποίησης που μας περιγράφει η οποία δεν έχει και αποτέλεσμα Ποιο θα ήταν αυτό υπάρχει δηλαδή ένας καθρέφτης όλες αυτές τις τάσεις που περιγράφει
Αναμφίβολα τα αυθαίρετα είναι το πιο χαρακτηριστικό και το πιο επαναλαμβανόμενο παράδειγμα. Κάθε χρόνο το ίδιο έργο, τέλος στην αυθαιρεσία, κατεδαφίσεις εξπρές, δωρηφορικός έλεγχος, fast track διαδικασίες, και μετά σιωπεί. Ή μάλλον όχι σιωπεί, επαναφορά. Επαναλαμβάνεται δηλαδή η εξαγγελία, αλλά στην πράξη τίποτα δεν κινείται, εκτός αν είναι για καμιά φωτογραφία. Ασυνατική, εκκρεμούν 3.000 τελεσίδικες κατεδαφίσεις, συγκρίτηκες σαν νησιά, άλλες τόσες.
Αλλά δεν υπάρχει προσωπικό, δεν υπάρχουν εργολάβοι και όταν επιτέλους ξεκινήσει η διαδικασία το αυθαίρετο έχει νομιμοποιηθεί. Το έχουμε δει σε πολλές περιπτώσεις, στο σχοινιά ας πούμε, που δεν ξέρω να γνωρίζεις καθόλου τις αυθαίρετες τα σαβέρνες. που κρίθηκαν κατεδαφιστές το 1999 και η κατεδάφιση ξεκίνησε το 2018 και ακόμα και τότε γκρεμίστηκαν φράχτες και μισές μάδρες για την κάμερα.
Είναι δηλαδή μια αυστηροποίηση για το φαίνεσθε, ας πούμε ότι είναι το καθαρτήριο για την κοινή γνώμη, αλλά σίγουρα δεν είναι εργαλείο πολιτικής. Γιατί πολιτική χωρίς εφαρμογή δεν είναι πολιτική, είναι θέατρο. Όλη αυτή η ιστορία με τα αυθέρετα συμπυκνώνεται σε μια φράση που λέει όλα όσο ήμουν ανιός και γέρασα τόσο παλιά είναι όλη αυτή η ιστορία. Δεν είναι όμως μόνο τα αυθέρετα Αντώνη διότι αυτή η αυστηρότητα φαίνεται να διαπερνά
και θεσμικά παιδεία όπως είναι η δικαιοσύνη και μπαίνουμε στα σοβαρά. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με τις αλλαγές στο ποινικό κώδικα και τις δηλώσεις περί ανομίας εντός σαοϊκών φαίνεται πως το κράτος επενδύει και ποινικά στο φόβο. Ποια είναι η δική σου ανάγνωση σε αυτό. Η δικαιοσύνη ήταν το επόμενο πεδίο που μπήκε στο κάδρο της αυστηροποίησης.
Μόνο που εδώ η αυστηροποίηση δεν είχε στόχο τη λειτουργία, είχε πάλι στόχο την εικόνα. Δηλαδή, η κυβέρνηση υιοθέτησε ένα λόγο περί ανομίας και... χαλάρωση των πεινών και πέρασε αλλαγές στον πεινικό κώδικα, όπως η σόβια για τα ειδεχτεία εγκλήματα, αυστηρότητες προϋποθέσεις αποφυλάκησης, ενίσχυση της αυταεπάγγελτης δίωξης,
Αλλά αυτές οι αλλαγές δεν πέρασαν αθόρυβα. Δηλαδή οι πανεπιστημιάκοι, οι ποινικολόγοι, οι δικαστικές ενώσεις μίλησαν ξεκάθαρα ότι είναι πρόχειρες, ότι είναι τιμωρητικές, ότι δεν έχουν θεσμική επεξεργασία. και αν το δούμε και παρακάτω, έχουμε και το μεγάλο φιάσκο με την Πανεπιστημιακή Αστυνομία, η ΟΠΗ, αυτή η εμβληματική μεταρρύθμιση, όπως την αποκαλούσαν, που έφτασε μέχρι την πρόσληψη και εκπαίδευση πάνω από χιλίων ειδικών φρουρών.
και δεν εφαρμόστοι και ποτέ έτσι. Δηλαδή οι ομάδες δεν μπήχαν σε απανεπιστήμια, οι αντιδράσεις ήταν έντονες, οι προσφυγές σωστές επίσης. Και κάπως έτσι ένας θεσμός που μας τον παρουσίασαν ως τομή έσβησε μάλλον σιωπηλά. Το κοινό στοιχείο και στις δύο περιπτώσεις είχαμε μια αυστηροποίηση που εξαντλείται στην εξαγγελία. Δηλαδή ποινές που φτιάχνονται για να πει κάτι η κυβέρνηση.
Και όχι για να λειτουργήσει στην πραγματικότητα η δικαιοσύνη Μάλιστα, μια άλλη πτυχή αυτής όμως της αυστηρότητας Είναι και οι υποσχέσεις για ένα πιο λειτουργικό κράτος Το οποίο θα το θέλαμε δηλαδή στην πράξη Να έχουμε ένα πιο λειτουργικό κράτος
Ακούσαμε πρόσφατα για την αξιολόγηση στο δημόσιο, η οποία μάλιστα έχει συνδεθεί και με μια συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση περιάρσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Ακούσαμε για μηδενική ανοχή στα σχολεία, για αυστηρούς ελέγχους, αλλά και για τη συμμετοχή των πολιτών. Δηλαδή την αξιολόγηση που γίνεται με τη συμμετοχή των πολιτών μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας
Θέλω να σε ρωτήσω, στην πράξη, τι είδαμε από όλα αυτά πραγματικά να γίνεται. Στην πράξη, αυτό που είδαμε ήταν περισσότερο ένας ρητορικός ακτιβισμός, παρά πραγματική αλλαγή. Στο δημόσιο η αξιολόγηση και εκεί παρουσιάστηκε ως τομή και τελικά έμεινε σαν χαρτιά. Δηλαδή όλοι αξιολογούνται θετικά, η απόδοση δεν έχει καμία σημασία και επίσης ανατροφοδότηση δεν υπάρχει. Ο νόμος Βορύδη υποσχέθηκε κινητικότητα και αξιοκρατία. το αποτέλεσμα είναι μια διαδικασία ρουτίνας.
Επίσης η παιδεία το αφήγημα της μηδενικής ανοχής εφαρμόστηκε με υπεραναφορές, απειλές, αποκλεισμού και νέους κανονισμούς για τις απουσίες, αλλά στην πράξη τα σχολεία λειτουργούν όπως λειτουργούσαν και πριν. Το ιατρικό χαρτί παραμένει ασπίδα. Η απουσία εξακολουθεί να ερμηνεύεται κατά το δοκούν και ο έλεγχος υπάρχει μόνος ως τίτλος.
Και μετά έχουμε και την πλατφόρμα αξιολόγησης του κράτους, το axiologesi.psgov.gr, το οποίο είναι μια πάρα πολύ ωραία ιδέα, αβαθμολογής της δημόσιας υπηρεσίας που χρησιμοποιείς, Αλλά τώρα μεταξύ μας ποιος τις διαβάζει, ποιος τις αξιοποιεί αυτή, κανείς Δηλαδή δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για επίπτωση, καμία ενημέρωση για κάποια αλλαγή Είναι μια φόρμα συμμετοχής ας πούμε χωρίς καμία συνέπεια Κι αυτό είναι ο κοινός παρονομασής σε όλα.
φτιάχνουν θεσμικά εργαλεία τα οποία λειτουργούν σαν σκηνικά, σαν πρόπρο. κάπως έτσι Λάμπουν για λίγο τα φωτογραφίζουμε και μετά τα ξεχνάμε. Τώρα αν δούμε την αυστηρότητα, όχι στην καθημερινότητα, αλλά στο σκληρό πυρήνα του κράτους, δηλαδή τη δικαιοσύνη, την ΕΥΠ, την νομοθέτηση, μιλάμε απλώς όπως μας περιγράφεις μέχρι τώρα για ρυθμιστικές αποτυχίες. έχουμε και κάτι βαθύτερο, δηλαδή πιο θεσμικά επικίνδυνο
Κοίτα, και το πράγμα είναι πολύ πιο σοβαρό, γιατί η αυστηροποίηση δεν περιορίζεται στην καθημερινότητα. Εδώ έφτασε να αγγίξει και το ίδιο το θεσμικό οικοδόμημα, δηλαδή μετά το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων. η κυβέρνηση αντί να λογοδοτήσει επέλεξε να αυστηροποιήσει. Δηλαδή αντί να επιδιώξουμε τη διαφάνεια προσπαθήσαμε να ελέγξουμε τον έλεγχο.
Θες πεις και ένα νέο πλαίσιο για την ΑΙΠ και την ΑΔΑΕ που δεν ξεκαθαρίζει, μάλλον συσκοτίζει. Επειδή μίλησα με τον Νίκο Αλιβιζάτο, ο ίδιος έτσι μου το χαρακτήρισε ως θεσμική αποσύνθεση. Μια δημοκρατία που δεν αμείνεται αλλά μάλλον χειραγωγείται. Και κάτι νόμο είχε δίκιο. Γιατί όταν η αυστηρότητα δεν υπηρετεί το κράτος δικαίου, αλλά το καμουφλάρει ας πούμε, το ότι η απειλή δεν είναι θεωρητική, είναι θεσμική. Δεν έχουμε δηλαδή απλώς αυστηρότερους νόμους, έχουμε περισσότερους νόμους
Χωρίς στρατηγική, χωρίς κριτήρια, χωρίς συνέπεια. Είναι αυτό που λέγε ο Κώστας Ποτόπουλος ο άλλος συνταγματολόγος που μίλησα. Είναι νόμοι χωρίς σκοπό, βουλή χωρίς ρόλο και ένα σύνταγμα χωρίς εφαρμογή. Το απόλυτο χαός. Κι αν ρωτήσεις ποιος θέει, η απάντηση είναι απλή. Όχι το σύνταγμα πάντως, αλλά ο τρόπος που λειτουργούν ή δεν λειτουργούν οι θεσμοί. Η εικόνα λοιπόν έχουμε θεσμούς όχι. Το αφήγημα της αυστηρότητας λειτουργεί καταλαβαίνω σαν καθρέφτης, δείχνει δηλαδή να κράτω στιβαρό.
αλλά πίσω του υπάρχει μόνο θόρυβος Αντώνη, πώς θα το έκλεινες όλο αυτό, τι μένει στο τέλος. Νομίζω αυτό που μένει είναι ένα παράδοξο. Ένα κράτος που φτιάχνει νόμους σαν να παίζει τέτρεις, γρήγορα, πρόχειρα και εντελώς αναργά. και έναν πολίτη που δεν ζει μέσα στο κράτος δικαίου, ζει μάλλον δίπλα του. και αν δεν αλλάξει η σχέση μεταξύ του θεσμού και της εφαρμογής, τότε δεν θα έχουμε συνολικά κράτος, θα έχουμε απλώς λόγια.
Και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο όταν η δημοκρατία γίνεται ρητορική και όχι πράξη. Τροφή για σκέψη όλα αυτά. Αντώνη Τινιακής, ευχαριστώ πολύ. Να είσαι καλά Βασιλή. Αυτά για σήμερα, είμαι ο Βασίλης Φίνας, ξανά μαζί σας αύριο. Αν θέλετε, ακολουθήστε μας στο Spotify και στα Apple Podcasts, αφήστε το σχόλιο σας και πατήστε το κουδουνάκι για να μην χάνετε κανένα μας επεισόδιο. Δημοσιογραφική παραγωγή Κατιάνα Καλιγέρου. Υχοληψία και τεχνική επεξεργασία ήχου Ηλέκτρα Σιθιανάκη Βασίλης Γαλόπουλος.
Το βήμα σήμερα εξηγούμε τις ειδήσεις. Alteracomedia. Podcast.