Η διχασμένη Ελένη

Ο Σεφέρης δεν ήταν ο πρώτος που είδε στην ωραία Ελένη ένα μοιραίο σύμβολο για τις συλλογικές αυταπάτες μας. Από την αρχαιότητα ήδη απασχολούσε τους ποιητές η μορφή της, συγκεντρώνοντας γύρω της ένα πλήθος υμνητών αλλά και επικριτών.
 

Στον Ευριπίδη, η Ελένη έχει διττή ύπαρξη: ζει ταυτόχρονα στον κόσμο της πραγματικότητας και της ψευδαίσθησης. Στην Τροία έχει πάει το είδωλο. Η αληθινή, σάρκινη Ελένη ζει στην Αίγυπτο. Εκεί την συναντούμε να εκφράζει την αγωνία της σχετικά με το βαθύ χάσμα ανάμεσα στο ντροπιασμένο όνομά της, «ὄνομα δυσκλεὲς», και το σώμα της, το οποίο επιθυμεί να διατηρήσει αγνό, να το προφυλάξει από τις ορέξεις του Αιγύπτιου βασιλιά.

Αυτή η αντιπαράθεση ανάμεσα στο «όνομα» και στο «σώμα» ή στο «πράγμα» (και οι δύο λέξειςχρησιμοποιούνται στο κείμενο), επανέρχεται εμμονικά σχεδόν στο προσκήνιο. Πώς μπορούν, λοιπόν,να συναρμοσθούν αυτά τα δύο: το όνομα και το σώμα; Πώς μπορούν να εναρμονιστούν ξανά, ώστε η διχασμένη ύπαρξη να βρει την πολυπόθητη ενότητά της;