Historia, jakiej nie uczą w szkole, część piąta (nie licząc skoków w bok). Tej nocy idziemy przez cztery wieki burzliwego Bliskiego Wschodu, szanujemy supermocarstwa, wynajdujemy dyplomację i zbliżamy się do końca epoki brązu.
Uzupełnienia do poprzednich odcinków:
- jeszcze o wulkanach: eksplozja Toby (70 tysięcy lat temu),
- udomowienie kakao (2000 p.n.e., Ameryka Południowa),
- szkło! (2000 p.n.e., Bliski Wschód, czyli Mezopotamia, Syria, Lewant, Kanaan),
- pierwszy znany przekręciarz — Ea-nasir i jego kolekcja (1750 p.n.e., Babilon),
- modlitwa i przepis na piwo w jednym — hymn do bogini Ninkasi,
- pulchny chleb (XVII w. p.n.e., Egipt),
- najstarsze znane przedstawienie kosmosu — dysk z Nebry (1600 p.n.e., teren dzisiejszych Niemiec) oraz dygresja na wandalizm,
- guma! gramy w złowrogą piłkę! (1600 p.n.e., Ameryka Środkowa).
XVI w. p.n.e. Babilon i okolice
Król Hetytów Mursili I podbija Babilon.
Królestwo Hetytów. Skrytobójstwa i zamachy na przeszkodzie rozrastania się państwa. Król Telipinus próbuje nowego ustroju.
Babilon przejmują Kasyci. Na mapie pojawia się Kraj Nadmorski, w którym mieszkają
true Sumerians, original gangsta.
1556 r. p.n.e. — mityczny początek Aten.
Egipt: ok. 1550 r. p.n.e. — faraon Ahmose I kończy Drugi Okres Przejściowy, rozpoczyna XVIII dynastię i
Nowe Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem).
Egipt: ok. 1526 r. p.n.e. — faraon
Totmes I idzie zrobić porządek z Nubianami (prawidłowo: Nubijczykami), a potem do Syrii. Po krótkim zamieszaniu zabiera się za kompleks świątynny w Karnaku. Szanujemy go i pochowamy go kilka razy.
Krótkie dygresje na źródło Nilu i Odwróconą Rzekę.
XV w. p.n.e. tu i ówdzie
Ok. 1500 r. p.n.e. — pierwsze przejawy cywilizacji
Fenicjan w Kanaanie. Miasta Byblos, Sydon i Tyr. Skąd w ogóle pomysł na tę nację? Skąd nazwa?
Królestwo Mitanni: ok. 1500 r. p.n.e. — Huryci (o których w audycji nieprawidłowo mówimy "Hurianie") przenoszą się z Anatolii na tereny syryjskie w poszukiwaniu chwili spokoju.
Indie: ok. 1500 r. p.n.e. — powstaje Rygweda, obecnie najstarszy zabytek literacki w języku indoeuropejskim.
Egipt: ok. 1480 r. p.n.e. — na tronie zasiada
Hatszepsut, druga w historii Egiptu potwierdzona faraon. Jakie akrobacje są wymagane, by być królem-kobietą? Wyprawy, handel, dobrobyt, inwestycje. Wielkie zasługi dla kraju i wielkie wymazywanie z historii.
Kreta: ok. 1450 r. p.n.e. — wyspa świeżo podbita przez
Mykeńczyków. Przypominamy starą nazwę na Greków oraz termin "talasokracja". Dlaczego Mykeńczycy to jednak nie są starożytni Grecy? Dziwny panteon. Handel na Morzu Śródziemnym, przy okazji krótko o kulturze na Półwyspie Iberyjskim.
Sardynia: ok. 1450 r. p.n.e. — Cywilizacja nuragijska. A może to lud Szerden, który miał skomplikowane relacje z Egipcjanami?
Ameryka Południowa: ok. 1500 r. p.n.e. — początki cywilizacji
Olmeków. Sztuka realistyczna i fantastyczna, niezależny wynalazek pisma, wpływ na inne cywilizacje kontynentu. Dygresja na wielkie głowy kilkaset lat później.
Egipt: ok. 1457 r. p.n.e. — pierwsza szczegółowo opisana bitwa (z państwem Mitanni, pod
Megiddo, uwaga, ważne miejsce) przez skrybę o imieniu Thanuny.
Totmes III, najskuteczniejszy generał starożytnego Egiptu, wiedział, jak przejść do historii.
Asyria: ok. 1450 r. p.n.e. — koniec spokoju. Zawarcie sojuszu z Egiptem (konkretnie z Amenhotepem II, synem Totmesa III). Po plądrażu przez Mitanni sojusz z Babilonem i początki jednej rozróby za drugą.
Hetyci: ok. 1430 r. p.n.e. — król
Tudhalija I rozpoczyna Nowe Królestwo Hetytów. Nie ma lekko, ponieważ sąsiadami są ludy Kaska, Hurianie (prawidłowo: Huryci) luzem i w państwie Mitanni, Asyria, Mykeńczycy oraz Egipt. Kim naprawdę był achajski król Attarsya?
Wynajdujemy dyplomację!
XIV w. p.n.e., Egipt i Asyria
Skąd się biorą dynastie?
Egipt: ok. 1390 r. p.n.e. — faraon Amenhotep III i dobra dokumentacja — dyplomatyczne listy amarneńskie. Pierwsza czarna polewka listownie. Budowa kanału między Nilem a Morzem Czerwonym.
Asyria: ok. 1360 r. p.n.e. — Asyria wyrywa się Mitanni. Król
Ashur-uballit I otwiera Środkowe Imperium Asyryjskie i spuszcza łomot wszystkim dookoła, a na tronie kasyckiego Babilonu sadza swojego człowieka (króla Kurigalzu II), który okazuje się nielojalnym idiotą.
Hetyci: ok. 1360 r. p.n.e. — król
Suppiluliuma I zbiera królestwo Hetytów do kupy i czyni z niego trzecią potęgę. Współczesny komiks o królestwie Hetytów!
Egipt: ok. 1350 r. p.n.e. — w Egipcie nastaje dziwaczny faraon
Echnaton i przeprowadza wielkie reformy religijne. Czym się różnią promienie słońca z boską łaską od tych bez? Styl amarneński w sztuce.
Wielkie odkręcanie —
Nefretete, współkról i żona Echnatona, przenosi stolicę i rozpoczyna próby porządkowania państwa. Krótkie rządy Tutenchamona i jego następców kończą dzieło, a także tę dynastię.
XIII w. p.n.e.
Asyria: Kolejny śmieszny najazd Babilonu na Asyrię. Wreszcie ok. 1274 r. p.n.e. porządny asyryjski król
Shalmaneser I robi porządek z sąsiadami i wprowadza nową kulturę bitewną. Asyria zostaje supermocarstwem. Pierwsze traktaty obronne.
Ostateczny koniec
Mitanni.
Ok. 1300 r. p.n.e. —
atlantycka epoka brązu. Początek Celtów?
Egipt: ok. 1275 r. p.n.e. — najlepiej opisana bitwa w historii starożytnej — pod
Kadesh (Egipcjanie pod Ramzesem II kontra Hetyci pod Muwatallim II). Największa bitwa rydwanów w historii wszechczasów. Imponujące bitwy i układy Ramzesa II.
Egipt: ok. 1258 r. p.n.e. — pierwszy znany traktat pokojowy oraz jedyny bliskowschodni, którego znamy wersję obu stron. Koniec przepychanek między Hetytami a Egiptem.
Hetyci kontra Mykeńczycy: ok. 1250 r. p.n.e. — wielka bójka w mieście Wilusa, które znamy lepiej jako Troję. Krótka dygresja na Homera.
Hetyci: ok. 1237 r. p.n.e. — królestwo Hetytów zaczyna się składać po bitwie z Asyrią.
Asyria: ok. 1230 r. p.n.e. — asyryjski król
Tukulti-Ninurta po powyższym sukcesie podbija jeszcze Babilon, ogłasza się królem Sumeru i Akkadu oraz rządzi długo — aż zasadzą się na niego potomkowie.
Nowa interpretacja opowieści o Tezeuszu i Minotaurze.
XII w. p.n.e.
Ameryka Północna: ok. 1200 r. p.n.e. — pierwsze osiedla ludu
Anasazi.
Chiny: ok. 1200 r. p.n.e. — późna dynastia
Shang. Wynaleźli już pismo i astronomię, mają rydwany, kawalerię, a także robili rzeczy, o które ich nie podejrzewałam.
Dygresja na kontakty międzycywilizacyjne na przykładzie
bursztynu bałtyckiego we Włoszech.
Zapowiedź następnego odcinka, w którym skończy się świat (i zacznie nowy).
Wrzuć pięć złotych na
patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów.
2018.07.10 / 2018.09.16
