Açık Bilinç'te kısa bir seçim değerlendirmesinin ardından Freud'un "lapsus" savından söz edeceğiz. "Lapsus", konuşur veya yazarken yaptığımız kimi tür yanlışlar, Freud'a göre basit mekanik hatalar değil, gizli isteklerimizin dışa vurumudur. Freud, "lapsus" konusundaki savını zengin psikolojik örneklerle "Günlük Yaşamın Psikopatolojisi" kitabında anlatır. Kimi dil veya kalem sürçmeleri Freud'a göre bastırılmış bilinçdışı süreçlerin kendini ifade etmesini sağlar, insan ruhuna bir pencere açar. Hat...
Nov 03, 2015•28 min•Ep. 140
Açık Bilinç'te seçmen karar ve davranışını etkileyen unsurlar üzerinde duracağız. Seçmen psikolojisinde, seçime katılımı arttıran ya da azaltan, statükoyu koruyan ya da değişimi tetikleyen temel faktörler neler olabilir? Programda, seçmen motivasyonu konusunda Ipsos MORI şirketinin Britanya'da yaptığı yeni bir çalışmaya da değineceğiz. http://valuesandframes.org/growing-the-electorate Bu çerçevede, yakın tarihteki anket şirketlerinin öngöremediği sürprizli seçim sonuçlarından ve bunun olası nede...
Oct 27, 2015•31 min•Ep. 139
Açık Bilinç'te, ülkemizdeki Fütürist hareketin önde gelen isimlerinden Ufuk Tarhan (@futuristufuk) ile dünyada ve Türkiye'de Fütürizm'i konuşuyoruz. Fütürizm (Gelecekçilik) hareketi ilk 1909'da Gazzetta dell'Emilia'da yayımlanan bir manifestoyla adını duyurmuştu. İtalyan şair Marinetti'nin önderliğinde başlayan ve 2. Dünya Savaşı sırasında faşizan safta yer alan Fütürizm hareketi son yüz yıl boyunca dönüşümler geçirerek sürdü. Türkiye'de Fütüristler Derneği 2005'den bu yana "Sürdürülebilir Bir G...
Oct 20, 2015•28 min•Ep. 138
Bu hafta konumuz, insan türünün geleceğini dönüştürmeye yönelik TransHumanism hareketi. TransHumanism (Aşkın İnsancılık), daha genel Futurism (Gelecekçilik) hareketinin bir alt kategorisi olarak görülebilir. Programın ikinci yarısındaysa, ülke gündeminden, 10 Ekim'de Ankara'da yaşanan katliamı konuştuk. Bu acı olay ve ardından gelen açıklamalar çerçevesinde sorumluluk, suç, utanç, ve yalan gibi kavramlar üzerinden küçük bir analiz yapmaya çalıştık.
Oct 13, 2015•32 min•Ep. 137
Pelin Batu ile edebiyattaki canavar temsillerini konuşuyoruz. Geçen hafta masaya yatırdığımız Sapiens kitabı, insan türünün sonuna dair "Frankenstein Kehaneti"yle sona eriyordu. Bu hafta, kültür ve edebiyatta insan eliyle yaratılmış canavar imgeleriyle bu tartışmayı sürdürüyoruz.
Oct 06, 2015•27 min•Ep. 136
Evrim serimize devam ederek, tarihçi Yuval Harari'nin Türkçe'ye Kolektif Kitap tarafından kazandırılan "Hayvanlardan Tanrılara – Sapiens" kitabını tartışıyoruz. Harari'nin "İnsanın yükselişini ne açıklayabilir?" başlıklı TED konuşmasından: "Yetmiş bin yıl önce, atalarımız önemsiz hayvanlardı. Tarih öncesi insanların en önemli özelliği önemsiz olmalarıdır. Dünya'ya etkileri denizanasından veya ateş böceklerinden veya ağaç kakanlardan daha fazla değildi. Bugün tam tersine, gezegeni biz kontrol edi...
Sep 29, 2015•29 min•Ep. 135
Açık Bilinç 8 Eylül 2015 Bu hafta Açık Bilinç'te siborg teknolojisi temelli bir sosyal sorumluluk projesinden söz edeceğiz: RobotEl. RobotEl (www.robotel.org), günlerdir can yakıcı haberlerle boğulduğumuz ülkemizde güzel ve ümit verici bir çalışma -- 5dakika.com ekibinin ihtiyaç sahiplerine gönüllü olarak yapıp hediye ettiği protez 'Türkiye'nin Yardım Eli' projesi. 3D baskı teknolojisiyle gerçekleştirilen projenin kurucusu Zeynep Karagöz konuğumuz. Robotel Projesi'nde gönüllü olarak yer almak da...
Sep 08, 2015•26 min•Ep. 134
Bu hafta Açık Bilinç'te konumuz siborglar! "Siborg" terimi, "Sibernetik Organizma"nın kısaltılmış hali. Programda, siborg biyo-teknolojileriyle insan bedenine sentetik arayüzler eklenmesi ve insan evriminin yönlendirilmesi ihtimalinden söz edeceğiz. Siborglar insan-makina füzyonuyla evrilecek yeni bir tür olabilir mi? Canlılar ve inorganik nesnelerde ortak iletişim ve kontrol ögeleri üzerine kurulan Sibernetik bilimi, çokdisiplinli bir çalışma alanıdır. En önemli kurucularının arasında, geri-bil...
Sep 01, 2015•28 min•Ep. 120
Bu hafta Açık Bilinç'te cevap aradığımız soru: Canlılar niçin yaşlanır? Ömrümüzü 2 kat uzatmak mümkün mü? Diyete bağlı olarak ve kalori alımının kısıtlanmasıyla kimi canlılarda yaşam beklentisinin uzatılabildiği uzun yıllardır biliniyordu. UCSF'de biyoloji profesörü olan Dr. Cynthia Kenyon, 1993'de basit bir genetik modifikasyonla C. Elegans kurtçuğunun yaşamının 2 katına çıkartılabileceğini gösterdi. Benzer çalışmalar artık memelilerde de yapılıyor. Basit genetik değişikliklerle yaşlanma süreci...
Aug 25, 2015•28 min•Ep. 119
Açık Bilinç'te birkaç ay önce yayımlanan ve bilim dünyasında sarsıntılar yaratan bir araştırmadan söz ettik. Çin Halk Cumhuriyeti'nde yapılan bir çalışmada, insan cenini üzerinde genetik modifikasyon yapıldığı açıklandı. Türünün yayımlanmış ilk örneği olan bu çalışma, insan evriminin yine insan eliyle genetik olarak yönlendirilmesinin ilk adımı olarak kabul edilebilir. Nature dergisinde yayımlanan aşağıdaki yazı, bu tür çalışmaların biyolojik ve etik sakıncalarına dikkat çekiyor: Chinese scienti...
Aug 18, 2015•30 min•Ep. 118
Açık Bilinç'te, bu hafta da konuğumuz İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi'nden nörolog öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Gürvit'le geçen hafta kaldığımız yerden Alzheimer üzerine konuşmaya devam ettik.
Aug 11, 2015•32 min•Ep. 129
İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi'nden nörolog öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Gürvit'le Washington DC'de yapılan Dünya Alzheimer Kongresi'ne dair izlenimlerini konuştuk.
Aug 04, 2015•30 min•Ep. 117
Birkaç hafta önce de konuğumuz olan genetikçi biyolog ve antropolog Dr. Ömer Gökçümen'le (SUNY - Buffalo) insanlarda genetik çeşitliliğin nedenlerini ve kültür ve ekolojinin genlere etkisini konuşuyoruz.
Jul 21, 2015•30 min•Ep. 116
Açık Bilinç'te, Açık Bilinç programı için bir blog oluşturulmasını ve programların deşifre edilmiş metinleriyle, görsellerle, her türlü medyayla ve kaynak önerileriyle zenginleşecek bir blog oluşturulması için çalışan Açık Bilinç Kolektifi canlı yayındaydı.
Jul 14, 2015•32 min•Ep. 115
Boğaziçi Üniversitesi'nden Dr. Nesrin Özören "Türk Genomu" projesini anlatıyor: Türkler genetik olarak en çok hangi coğrafyanın insanlarına benzer? Bir kişinin genom dizilişine bakarak Türk olup olmadığı anlaşılabilir mi? Türkler ne kadar Asyalı, ne kadar Avrupalı sayılabilir?
Jul 07, 2015•31 min•Ep. 114
İnsanin evrimi konusunu tartışmaya devam ederek, SUNY Buffalo'da öğretim üyesi olan Dr. Ömer Gökçümen'i konuk ediyoruz. İnsanı evrim tarihi süreci içinde insan yapmış olan özellikler nelerdir, ırk kavramının biyolojik bir temeli var mıdır, kendine özgü bir "Türk Genomu"ndan söz edilebilir mi gibi sorulara cevap arıyoruz.
Jun 30, 2015•31 min•Ep. 113
Evrim serimizin bu bölümünde konuğumuz Boğaziçi Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nden öğretim görevlisi Dr. Arzu Çelik'ti. Evrim Teorisi'nin genel kavramları ve genetik bilimler hakkında konuştuk.
Jun 23, 2015•32 min•Ep. 112
Devam eden evrim serimizde Dr. Özlem Çevik meyve sinekleriyle yapılan araştırmaları anlatıyor. Dr. Çevik'in duyuların evrimini anlattığı TEDxTunalı konuşmasını izlemeyi de ihmal etmeyin: Duyuların ve Dikkatin Evrimi: Munire Ozlem Cevik at TEDxTunali
Jun 16, 2015•29 min•Ep. 111
Önce, Sorites (öbek) Paradoksu diye bilinen bir paradoks formu çerçevesinde oy kullanmanın rasyonel olmadığını iddia eden bir felsefi soruna değiniyoruz. Ardından, seçmen psikolojisi kuramlarının son yüz yıllık tarihçesinden kısaca söz edeceğiz, ve akıl-duygu karşıtlğı ve "olumsuzluk eğilimi" ("negativity bias") hakkında konuşuyoruz. En son da "bilişsel uyumsuzluk"("cognitive dissonance") kuramı ışığında Başbakan'ın balkon konuşmasının küçük bir analizine de yer veriyoruz.....
Jun 09, 2015•29 min•Ep. 110
Sürmekte olan evrim serisinin önümüzeki haftalarda yayınlanacak programlarının bir özetinin yanısıra, bellek konusunda birkaç gün önce Science dergisinde yayımlanmış, kayıp anılar ve hafıza hakkında çok önemli bir araştırmaya değiniyoruz: http://newsoffice.mit.edu/2015/optogenetics-find-lost-memories-0528
Jun 02, 2015•31 min•Ep. 109
Evrim serisinin 3. programında, Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Ergi Deniz Özsoy konuğumuz. Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında evrim kuramına en az inanılan ülke. Bu evrim karşıtlığının 1980 darbesine giden şaşırtıcı bir sebebi var. Ülkemizdeki evrim karşıtı ideoloji büyük ölçüde ABD'deki "Akıllı Tasarım" fikrini savunan köktendinci Hristiyan gruplardan kopyalanmış ve eğitim sistemimizdeki ideolojik dönüşüm, 1980'den sonra darbe rejimi tarafından bilinçli bir şekilde gerçekle...
May 26, 2015•27 min•Ep. 108
Bu hafta önce evrim kuramının temel unsurlarından, sonra da evrimci biyolojinin bilim tarihi içinde karşılaştığı engellerden bahsediyoruz. Evrim kuramını savunan "seküler modernler" ile, Eski Ahit'te yer alan Yaradılış Hikayesinin bugün özellikle A.B.D.'de savunulan "literalist" yorumunu benimseyen köktendinci Hristiyanları kamu önünde ve hukuksal alanda karşı karşıya getiren ünlü "Scopes Maymun Davası'na da (Tennessee, 1925) değiniyoruz.
May 12, 2015•29 min•Ep. 107
Açık Bilinç'te Evrim Kuramı'nı çeşitli yönleriyle ele alacağımız yeni bir seriye başlıyoruz. Yaklaşık 10 haftalık evrim dizisinde, sirke sineklerinden insana kadar çeşitli türlerin evrimini genetik bilimler ışığında inceleyeceğiz. Dizinin ilk programında "tür ayrımcılığı"ndan söz ettik. "Tür ayrımcılığı", tarih boyunca, Afrika kökenli insanları vahşi hayvanlarla birlikte kategorize eden ırkçılıkla yakından ilişkili olmuştur.
May 05, 2015•29 min•Ep. 106
Daha önce de konuğumuz olmuş olan Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ ile, Türk Nöropsikiyatri Derneği'nin 100. yıl kongresinde yapmış olduğu sunumdan yola çıkarak, ülkemizde nöropsikiyatrinin tarihçesini konuşuyoruz.
Apr 28, 2015•31 min•Ep. 105
Açık Bilinç'te ırkçılığın psikolojik kökenlerini bilim tarihi içinde tartıştık. "Cultural Psychiatry" dergisinin Nisan 2015 sayısında Dr. Steven Moffic ırkçılığın ruhsal bir hastalık olarak teşhis edilebileceğini öneriyor. Aynı makalede, ırkçılık konusunda bilim tarihinden ilginç bir sayfanın sözü geçiyor. Dr. Samuel Cartwright 1851'de "New Orleans Medical and Surgical Journal" dergisinde yayımladığı makalede "Drapetomania" ismini verdiği bir hastalık tarif eder. Cartwright'e göre Drapetomania A...
Apr 21, 2015•30 min•Ep. 104
Geçen hafta Açık Bilinç'te, çocuklarda bilişsel ve beyin gelişiminde yoksulluğun etkilerini araştıran yeni bir çalışmayı aktarmıştık. Bu hafta benzer bir tartışmayı kız ve erkek çocuklarda cinsiyetten kaynaklanan ne gibi farklar var sorusuyla ve cinsiyet ayrımcılığının etkileriyle sürdüreceğiz. Cinsiyet ayrımcılığı temelde ırkçılıkla benzer bir kaynaktan besleniyor. Geçen hafta medyada kendine yer bulan Uğur Işılak isimli AKP milletvekili adayının "fıtrat'a dayalı" kadın-erkek doğasına ilişkin s...
Apr 14, 2015•31 min•Ep. 103
Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan geniş kapsamlı bir araştırmaya göre, çocukların ve gençlerin beyin gelişimiyle, ailelerinin sosyo-ekonomik statüsü (anne-babanın eğitim ve gelir düzeyi) arasında belirleyici olduğu düşünülen bir bağlantı var. Çocukların yaşamlarında, yoksulluğun yanısıra, bilişsel performans farklarına yok açan unsurlardan bir diğeri de, kız çocuklarının geride kalmasına yol açan cinsiyete dayalı ayrımcılık. Bu hafta Açık Bilinç'te bu çalışmayı ele aldık. Makalenin bir ö...
Apr 07, 2015•31 min•Ep. 102
Ülkemizin önde gelen nörologlarından Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ ile nörobilimden ve nörobilimci olmaya giden yolun nasıl bir yol olduğundan konuşuyoruz.
Mar 31, 2015•29 min•Ep. 101
Turing üzerine yaptığımız dizinin 4. ve son programında, günümüzdeki Turing Testi yarışmalarından söz edeceğiz.
Mar 24, 2015•30 min•Ep. 122
ODTÜ Felsefe Bölümü'nden Doç. Dr. Aziz Zambak'la Alan Turing'in Yapay Zeka çalışmalarından söz ediyoruz.
Mar 10, 2015•29 min•Ep. 100
